ΣΥΝΟΜΙΛΙΑ ΜΕ ΤΟΝ ΑΡΧΙΜΑΝΔΡΙΤΗ ΕΦΡΑΙΜ Καθηγούμενο τῆς Ἱ.Μ.Βατοπεδίου ΠΕΡΙ ΤΗΛΕΟΡΑΣΕΩΣ

Ἐρώτηση: Πῶς βλάπτει ἡ τηλεόραση στὴν πνευματικὴ ζωή;

Ἀπάντηση: Οἱ Ἅγιοι Πατέρες λένε ὅτι ὁ θάνατος εἰσέρχεται διὰ τῶν θυρίδων, ἐννοώντας τὸν θάνατο τῆς ψυχῆς ποὺ τὸν γεννᾶ ἡ ἁμαρτία, ποὺ εἰσέρχεται στὴν ψυχὴ ἀπὸ τὶς πέντε αἰσθήσεις, τὴν ὅραση, τὴν ἀκοή, τὴν ὄσφρηση, τὴν ἀφὴ καὶ τὴν γεύση. Γι’ αὐτὸ καὶ ὅλη ἡ σπουδὴ τῆς ὀρθοδόξου ἀσκητικῆς πράξεως ἔγκειται στὴν λογοποίηση τῶν αἰσθήσεων, δηλαδὴ οἱ αἰσθήσεις πρέπει νὰ λειτουργοῦν κάτω ἀπὸ τὴν πρυτάνευση τῆς λογικῆς καὶ τοῦ λόγου μὲ τὴν εὐρύτερη σημασιολογική του ἔννοια ὡς σκοποῦ. Π.χ. τρῶμε γιὰ νὰ ζοῦμε, δὲν ζοῦμε γιὰ νὰ τρῶμε. Τὸ πρῶτο εἶναι ἱκανοποίηση μιᾶς βιολογικῆς ἀνάγκης, τὸ δεύτερο εἶναι ἱκανοποίηση τῆς ἐπιθυμίας, ὅπου γίνεται πλέον σκοπὸς ἡ ἡδονή. Ὁ ἅγιος Ἰωάννης ὁ Θεολόγος μᾶς παρουσιάζει στὴν Α´ Καθολική του Ἐπιστολὴ μὲ τρεῖς ἁπλὲς ἀλλὰ περιεκτικὲς ἔννοιες τὶ σημαίνει κόσμος, ἀγνοώντας τὸ κοσμικὸ φρόνημα, ποὺ ἀναλύεται στὴν ἐπιθυμία τῶν ὀφθαλμῶν, στὴν ἐπιθυμία τῶν ἡδονῶν καὶ στὴν ἀλαζονεία τοῦ βίου.
.             Σήμερα ἡ τηλεόραση προσπαθεῖ μὲ κάθε σπουδὴ νὰ δώσει θεάματα ποὺ ἱκανοποιοῦν τὸ κοσμικὸ φρόνημα, διότι οἱ περισσότεροι τῶν ἀνθρώπων ἀρέσκονται νὰ ζοῦν κοσμικά, δηλαδὴ μακρυὰ ἀπὸ τὸν Θεὸ καὶ τήν τήρηση τῶν ἐντολῶν Του, ποὺ βγάζει στὸν ἁγιασμὸ καὶ τὴν θέωση. Προτιμοῦν τὴν ὕλη ἀντὶ τὸ πνεῦμα, τὴν πρόσκαιρη ἀπόλαυση τῶν αἰσθήσεων ἀντὶ τῆς θείας αἰωνιότητος καὶ τῆς μεθέξεως τοῦ Θεοῦ ποὺ εἶναι ἐφικτὴ ἀπ’ αὐτὴ τὴν ζωή.
.         Ἔτσι ἡ τηλεόραση ἐκθέτει ὅ,τι μπορεῖ νὰ ἱκανοποιήσει τὴν ἀνθρώπινη περιέργεια (ἐπιθυμία τῶν ὀφθαλμῶν), μὲ ἀπώτερο σκοπὸ τὴν σωματικὴ ἀνάπαυση (ἐπιθυμία τῶν ἡδονῶν), τὴν ἀπόλαυση, τὴν ἡδυπάθεια καὶ τὴν σαρκικὴ ἡδονή, ποὺ τελικὰ καταλήγει στὴν (ἀλαζονεία τοῦ βίου), τὴν ἔπαρση, τὴν φυσίωση, τὸν ἐπεκτατισμό, τὴν ἁρπαγή, τὴν κατάχρηση καὶ τελικὰ τὸν φόνο τοῦ συνανθρώπου, ποὺ εἶναι ὁ ἔσχατος βαθμὸς ἱκανοποιήσεως τοῦ ἐγωιστικοῦ αἰσθήματος τῆς ἐπικρατήσεως καὶ τῆς κυριαρχίας. Γι’ αὐτὸ ἡ τηλεόραση προβάλλει κατὰ τὸ πλεῖστον ἔργα μὲ αἰσθησιακὲς πορνικὲς εἰκόνες, βία καὶ ἔγκλημα.
.          Ὡς ἐκ τούτου ἡ διάνοια τοῦ ἀνθρώπου μετεωρίζεται συνέχεια σὲ πράγματα κακὰ καὶ αἰσχρά, διότι ὁ ἄνθρωπος σήμερα εἶναι πολλὲς ὧρες στὴν τηλεόραση ἤ στὸ computer μὲ τὸ internet. Βλέπει συνέχεια διάφορα πράγματα ἀνήθικα καὶ συνεχῶς μολύνεται ὁ νοῦς του. Καὶ καθὼς μολύνεται ὁ νοῦς του, δυστυχεῖ ὁ ἄνθρωπος. Διότι μολυνόμενος ὁ νοῦς, φεύγει ἀπὸ τὸν Θεό.

Ἐρώτηση: Γιατὶ ἡ τηλεόραση ἔχει τόση δύναμη;

Ἀπάντηση: Ἔχει δύναμη, γιατὶ σήμερα ὑπάρχει ἡ ψυχολογικὴ ἀνάγκη τοῦ ἀνθρώπου νὰ ξεσκάσει κάπου, καὶ τὸ πιὸ εὔκολο ξέσκασμα εἶναι ἡ τηλεόραση. Βλέπετε, ἐπειδὴ εἶναι φτηνὴ ἡ τηλεόραση, μὲ λίγα χρήματα τὴν παίρνεις, παίρνεις, κινηματογράφο στὸ σπίτι σου. Καὶ ἐπειδὴ δὲν ἔχουν διάθεση πνευματικὴ οἱ ἄνθρωποι σήμερα, θέλουν νὰ ξεσκᾶνε σ’ αὐτὰ τὰ πράγματα, στὴν κινητὴ εἰκόνα. Καὶ ἡ κινητὴ εἰκόνα ποὺ προβάλλει ἡ τηλεόραση κάνει πολλὴ ζημιὰ στὸν ἄνθρωπο. Πάρα πολὺ μεγάλη ζημιά. Καὶ ἀλλοιώνει τὸν νοῦ τοῦ ἀνθρώπου.Τὸν καταστρέφει τὸν ἄνθρωπο σήμερα. Οἱ περισσότεροι ἄνθρωποι σήμερα βλέπουν ἄσχημες ταινίες, παίρνουν πορνοταινίες, βιντεοκασσέτες ἀνήθικα ἔργα συνέχεια, καὶ μολύνονται καὶ καταστρέφονται.

Ἐρώτηση: Τί ρόλο μπορεῖ νὰ ἔχει ἡ τηλεόραση στὴν δημιουργία μιᾶς συλλογικῆς συνειδήσεως;

Ἀπάντηση: Τήν τηλεόραση σήμερα τὴν ἐξουσιάζουν οἱ ἰσχυροὶ τῆς γῆς, καὶ οἱ σκοτεινὲς δυνάμεις τὴν ἐκμεταλλεύονται γιὰ τὴν παγκοσμιοποίηση. Θέλουν νὰ κάνουν τοὺς ἀνθρώπους νὰ σκέφτονται ὅλοι τὸ ἴδιο. Τοὺς κάνουν πλύση ἐγκεφάλου, ὥστε τὸ μαῦρο νὰ τὸ βλέπουν ἄσπρο καὶ ἀντίστροφα, καὶ κυρίως κατὰ βούληση αὐτῶν τῶν ὑπερεθνικῶν κέντρων ἐξουσίας ποὺ ἐλέγχουν οἰκονομικὰ τὰ κανάλια.
     Ἐξ ἄλλου μὲ τὴν κατάργηση τῶν ἠθῶν, ποὺ προβάλλει ἔμπρακτα ἡ τηλεόραση σὰν ἀξία, συνεχῶς ἀποπροσανατολίζουν τοὺς ἀνθρώπους ἀπὸ τὶς πνευματικές τους παραδόσεις καὶ ἀπὸ τὰ ἐθνικά τους ἰδεώδη. Θέλουν τοὺς ἀνθρώπους νὰ γίνουν σάρκες, νὰ μὴ σκέπτονται τίποτα πνευματικό. Σήμερα, βλέπετε, τὰ περισσότερα ἔργα δὲν ἔχουν πνευματικὸ περιεχόμενο, ποὺ προβάλλει τὴν ἀρετὴ καὶ καλλιεργεῖ τὸ ἦθος. Οἱ ἠθοποιοὶ στὴν πλειονότητά τους εἶναι ἠθοκλάστες καὶ ὄχι ἠθοποιοί. Τὰ ἔργα εἶναι περίπου τὰ ἴδια σ’ ὅλον τὸν κόσμο. Καὶ αὐτὸ γίνεται γιὰ νὰ ἀποπροσωποποιηθεῖ ὁ ἄνθρωπος. Νὰ πάψει νὰ εἶναι πρόσωπο. Κι’ αὐτὸ εἶναι ἕνα σύνθημα τῶν σκοτεινῶν δυνάμεων σ’ ὅλη τὴν γῆ.

Ἐρώτηση: Ἡ τηλεόραση ὁδηγεῖ τὸν ἄνθρωπο στὴν ἁμαρτωλὴ κατάσταση;

Ἀπάντηση: Βέβαια τὸν ὁδηγεῖ. Διότι ἁμαρτάνει ὁ νοῦς του βλέποντας κακὰ ἔργα. Εἶναι πολὺ εὔκολο ὁ ἄνθρωπος σήμερα, ἐνῶ κάθεται στὸ δωμάτιό του, νὰ βλέπει ὅλα τὰ αἰσχρὰ πράγματα ποὺ ἐπιθυμεῖ ὁ νοῦς νὰ τὰ βλέπει. Καὶ ὁπωσδήποτε ἐρεθίζεται καὶ ὑποχωρεῖ ἔμπρακτα στὶς ἁμαρτίες.

Ἐρώτηση: Ἡ τηλεόραση τρέφει τὰ πάθη;

Ἀπάντηση: Καὶ βέβαια τρέφει τὰ πάθη. Ἰδιαίτερα τὰ σαρκικὰ πάθη τὰ τρέφει πάρα πολύ.Διότι ἐρεθίζεται ὁ ἄνθρωπος καὶ μετὰ ἐνδίδει στὶς σαρκικὲς ὀρέξεις καὶ πάθη. Καὶ ὅπως ξέρουμε, ἡ ἠθικὴ κατάσταση εἶναι προϋπόθεση πνευματικῆς ζωῆς. Ἂν ὁ ἄνθρωπος δὲν ἔχει ἠθικὴ καθαρότητα, δὲν μπορεῖ νὰ ἔχει χάρη Θεοῦ. Εἶναι ἀδύνατο, ὅ,τι κι ἄν κάνει. Καὶ νὰ ἐκκλησιάζεται, καὶ νὰ προσεύχεται, ἄν δὲν ἀγωνίζεται γιὰ τὴν ἠθικὴ καθαρότητα, δὲν κάνει τίποτα. Κάνει μία τρύπα στὸ νερό.

Ἐρώτηση: Ἡ τηλεόραση δὲν προσφέρει μιὰ ζωντανὴ πραγματικότητα, μιὰ ἐπικοινωνία;

Ἀπάντηση: Ναί. Ἡ σημερινὴ τηλεόραση προσφέρει μιὰ ζωντανὴ ἁμαρτωλὴ πραγματικότητα. Ἐὰν προσέφερε μία ζωντανὴ πνευματικὴ πραγματικότητα, θὰ ἦταν ἕνα πολὺ καλὸ μέσο σήμερα, γιὰ νὰ πνευματικοποιηθεῖ ὁ ἄνθρωπος. Δυστυχῶς εἶναι δύσκολο νὰ βρεῖς τέτοια κανάλια προβολῆς πνευματικῶν θεμάτων. Ἐδῶ στὴ Θεσσαλονίκη ὑπάρχει μόνο μία τηλεόραση, ὁ τηλεοπτικὸς σταθμὸς ποὺ λέγεται 4Ε, ποὺ ὁπωσδήποτε μεταδίδει πνευματικὰ πράγματα καὶ ὠφελεῖ τὸν ἄνθρωπο. Αὐτὸς ὅμως εἶναι ἕνας στοὺς ἑκατό, στοὺς χίλιους.

Ἐρώτηση: Δὲν μπορεῖ νὰ ἔχει τὴν διάκριση ὁ ἄνθρωπος, νὰ βλέπει μόνον ὅ,τι εἶναι καλό;

Ἀπάντηση: Δυστυχῶς δὲν ἔχει διάκριση. Παρόλο ποὺ ἡ τηλεόραση ἔχει ἕνα κουμπὶ ποὺ ἀνοίγει καὶ ποὺ κλείνει, ὁ ἄνθρωπος ἄν τὸ ἀνοιξει, μετὰ φέρεται δαιμονικά. Ἡ δαιμονικὴ ἐνέργεια ἔρχεται πάνω του καὶ βλέπει κι ἄλλα ἔργα καὶ μένει μέχρι… Ἀφήνω ὅτι καὶ οὔτε τὶς εἰδήσεις πρέπει νὰ βλέπει. Αὐτὸ συνιστοῦσε ὁ μακαριστὸς Γέροντας Παΐσιος. Οὔτε καὶ τὶς εἰδήσεις! Ὁ δὲ σύγχρονος ἁγιορείτης Ἅγιος Σιλουανός, ποὺ κοιμήθηκε τὸ 1938, τότε ποὺ δὲν ὑπῆρχαν τηλεοράσεις ἀλλὰ μόνο τὰ ἔντυπα, ἔλεγε, ὅτι ὅποιος θέλει νὰ βρεῖ προσευχὴ -ἐννοώντας καθαρὴ καρδιακὴ προσευχὴ- δὲν πρέπει νὰ διαβάζει ἐφημερίδες καὶ περιοδικά, γιατὶ τοῦ φέρνουν μετεωρισμὸ στὴν προσευχή. Τί θὰ ἔλεγε σήμερα ἄραγε, ἄν ζοῦσε στὸν αἰῶνα τῆς κινητῆς τηλεθέασης, καὶ δὴ τῆς παναμαρτωλῆς, ὅσον τοῦ κάθε χριστιανοῦ γιὰ τὴν καθαρὴ προσευχή; Τὴν κατάσταση τοῦ κόσμου ὁ προσευχόμενος ἄνθρωπος -κατὰ τὸν μέγα Ἅγιο Σιλουανὸ- τὴν αἰσθάνεται μὲ πληροφρορία στὴν καρδιὰ ποὺ τοῦ δίδει ὁ Θεὸς καὶ ἔτσι προσεύχεται μὲ πόνο γιὰ ὅλο τὸν κόσμο, χωρὶς να χρειάζεται νὰ ἀκούει ἢ νὰ βλέπει εἰδήσεις.
.           Ὑπάρχουν ἄνθρωποι σήμερα, ποὺ μοῦ λένε, ὅτι κάθονται μὲ τὶς ὧρες μπροστὰ στὴν τηλεόραση, καὶ ὁ ἄντρας καὶ ἡ γυναίκα, χωρὶς νὰ μιλοῦν μεταξύ τους καθόλου οἱ σύζυγοι. Ἄλλος πέντε ὧρες, ἄλλος ὀχτὼ ὧρες! Ὑπάρχουν παιδιὰ σημέρα πού, ἰδιαίτερα ὅταν ἔχουν διακοπές, βλέπουν δέκα μὲ δώδεκα ὧρες τηλεόραση. Εἶναι μιὰ δαιμονικὴ κατάσταση. Καὶ νὰ ἔβλεπαν ἔργα σωστὰ καὶ νὰ ὠφελοῦνταν; Βλάπτονται συνέχεια. Ἀκόμα κι αὐτὰ τὰ Μίκυ Μάους ποὺ βλέπαμε ὅταν ἤμασταν μικροί, τώρα εἶναι δαιμονικὰ κι αὐτά. Δὲν εἶναι ἁπλά. Δὲν δείχνουν τὸν ἀλτρουϊσμό, τὴν φιλαδελφία, τὴν ἀγάπη, ποὺ ἔδειχναν παλιά. Τώρα δείχνουν τὴ σατανικὴ ἔφοδο. Διδάσκουν τὸ μίσος, τὴ μνησικακία, τὸν φόνο. Ὑπερέχει ὁ ἄνθρωπος ὁ ὁποῖος σκοτώνει εὔκολα. Αὐτὸς εἶναι ὁ τύπος τοῦ ἀνθρώπου τῶν παιδικῶν ἔργων.

Ἐρώτηση: Νομίζετε πὼς ἡ τηλεόραση μπορεῖ νὰ δημιουργήσει μιὰ νέα θρησκεία;

Ἀπάντηση: Νέα θρησκεία δὲν δημιουργεῖ, ἀλλὰ δημιουργεῖ μία νέα ἁμαρτωλὴ κατάσταση. Ὁ ἄνθρωπος καθηλώνεται ἐκεῖ καὶ δὲν μπορεῖ νὰ κάνει τίποτε. Ὁπωσδήποτε, ὅταν στὸν ἄνθρωπο γίνει ἕξις ἡ ἁμαρτωλὴ κατάσταση, ποὺ σὲ αὐτὸ συμβάλλει κατὰ πολὺ ἡ τηλεόραση, δὲν μπορεῖ νὰ θυμηθεῖ τὸν Θεὸ καὶ νὰ θέλει νὰ κοινωνήσει μὲ τὸν Θεό.

Ἐρώτηση: Μήπως ἡ στάση μας ὡς πρὸς τὴν τηλεόραση ὁμοιάζει μὲ θρησκευτικὴ στάση;

Ἀπάντηση: Πράγματι, εἶναι φανατική, ὅπως ἕνας ποὺ θρησκεύει μὲ ὅλο του τὸ εἶναι, ἀγαπᾶ τὴν τηλεόραση. Γι’ αὐτὸ σήμερα ἔχουν καὶ τὶς κινητὲς τηλεοράσεις, ποὺ τὶς παίρνουν μαζί, τὶς ἔχουν στὰ αὐτοκίνητα, τὶς ἔχουν στὰ ἀεροπλάνα. Δηλαδὴ ὁ ἄνθρωπος θέλει συνέχεια νὰ βλέπει. Εἶναι πάθος μεγάλο. Διότι ὁ ἄνθρωπος ποὺ δὲν βλέπει τὸν Θεό, συνέχεια ἔχει τὴν περιέργεια νὰ βλέπει διάφορα πράγματα.

Ἐρώτηση: Πῶς μπορεῖ νὰ τὸ ἀποφύγει αὐτό;

Ἀπάντηση: Ἄν ὁ ἄνθρωπος ζεῖ πραγματικὰ τὴν Χάρη τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, τότε αὐτὰ δὲν τὰ θέλει. Πρέπει νὰ ζεῖ τὴν Χάρη τοῦ Θεοῦ ὅμως. Αὐτὸ εἶναι καὶ δύσκολο, καὶ τὸ βρίσκεις πολὺ δύσκολα σήμερα.

Ἐρώτηση: Ἡ ὀθόνη τῆς τηλεόρασης εἶναι σὰν ἕνα παράθυρο πρὸς μιὰ φαινομενικὴ πραγματικότητα. Γιὰ νὰ ζήσουμε τὴν πνευματικὴ πραγματικότητα, ποιό μπορεῖ νὰ εἶναι τὸ παράθυρο;

Ἀπάντηση: Πρέπει κατ’ ἀρχὴν νὰ προσπαθήσουμε νὰ βοηθήσουμε τοὺς ἀνθρώπους νὰ εἶναι κοντὰ στὸν Θεό, νὰ ἀγνίζονται τὴν πνευματικὴ ζωή. Ἔτσι θὰ μπορέσουν, θὰ τοὺς βοηθήσει ὁ Θεός, νὰ ἔχουν διάκριση στὸ τὶ πρέπει νὰ κάνουν. Τὸ πρῶτο εἶναι αὐτό. Τὸ δεύτερο εἶναι νὰ προσπαθήσουμε ἐμεῖς, νὰ ἐπηρεάσουμε καταστάσεις, ὥσετε νὰ ἱδρυθοῦν τηλεοράσεις ποὺ νὰ ἔχουν πνευματικὲς βάσεις. Νὰ εὐαισθητοποιηθεῖ ἡ Ἐκκλησία νὰ κάνει τηλεόραση ποὺ νὰ ἐκπέμπει καλὰ ἔργα. Αὐτὸ εἶναι ἕνα ἀντίδοτο σὲ αὐτὸ τὸ θάνατο ποὺ ἐπέρχεται ἀπὸ τὴν τηλεόραση μὲ τὰ κακὰ ἔργα. Ἐμεῖς προσπαθοῦμε νὰ πείσουμε καὶ ανθρώπους καὶ τὴν Ἐκκλησία.
.               Εὐτυχῶς ἐδῶ στὴν Θεσσαλονίκη, ὅπως σᾶς εἶπα, ἐνισχύουμε κι ἐμεῖς αὐτὴ τὴν τηλεόραση, τὸ 4Ε, μὲ ἐκδηλώσεις ποὺ κάνουμε, μὲ τὶς ὁμιλίες τοῦ γέροντός μας, καὶ ὅσο μποροῦμε καὶ οἰκονομικά. Προσπαθοῦμε νὰ ἐνισχύουμε αὐτὴν τὴν τηλεόραση, γιατὶ ἐποικοδομεῖ πολλὲς ψυχὲς ἀνθρώπων… Διότι, νὰ ποῦμε σήμερα στὸν κόσμο νὰ μὴ βλέπει τηλεόραση, εἶναι κάτι ἀνέφικτο. Εἶναι σὰν νὰ ρίχνουμε αὐγὰ στὸν τοῖχο. Πάντως ἡ Ἐκκλησία πρέπει νὰ εὐαισθητοποιηθεῖ… Σήμερα δυστυχῶς εἶναι τέτοια τὰ δεδομένα τῆς κοινωνίας, ποὺ δὲν μπορεῖ ὁ ἄνθρωπος χωρὶς τηλεόραση. Εἶναι ἀδύνατον. Κι ἐγὼ βέβαια συστήνω, ὅπως σᾶς εἶπα, «ἔξω ἡ τηλεόραση». Μερικοὶ ἅμα τὸ ἀκοῦνε, εἰδικὰ στὶς οἰκογένειες τὸ ἀπαιτοῦν τὰ παιδιά, λένε «δὲν μποροῦμε, θέλουμε τηλεόραση». Καὶ παρὰ νὰ τσακώνεται κάποιος μὲ τὴν οἰκογένειά του, ἔχει τηλεόραση. Δυστυχῶς σήμερα ὄχι μόνο δὲν ὑπάρχει σπίτι χωρὶς τηλεόραση, ἀλλὰ ὑπάρχει σὲ κάθε δωμάτιο τοῦ σπιτιοῦ καὶ ἀπὸ μία τηλεόραση. Αὐτὸ εἶναι τὸ ἀπελπιστικό, τὸ ὁποῖο προκαλεῖ μιὰ ἀπόγνωση σήμερα. Ἕνα σπίτι μὲ πέντε δωμάτια ἔχει πέντε τηλεοράσεις.

Ἀπὸ τὸ βιβλίο 
«Διάλογοι περὶ τηλεοράσεως καὶ πνευματικῆς ζωῆς 

μὲ Ἁγιορεῖτες Πατέρες»

ἐκδ. «Ὀρθόδ. Κυψέλη», Θεσ/νίκη 2011

πηγή