«...μείνετε σεις οι Ορθόδοξοι εκεί που είστε. Μια μέρα, εμείς, η αμαρτωλή εκκλησία, θα έρθουμε γονατιστοί και θα ζητήσουμε μετάνοια για όσα πράξαμε στην ιστορία...»
Αυτά που έγιναν ... μεταξύ του Πάπα και του Πατριάρχη είναι μια εκδήλωση διπλωματίας, και τίποτε άλλο, ξένη και απαράδεκτη από θεολογικής πλευράς!.
Απόσπασμα από τον πρόλογο του βιβλίου Φιοντόρ Ντοστογιέβσκι ΜΕΓΑΣ ΙΕΡΟΕΞΕΤΑΣΤΗΣ του καθηγητού Αντωνίου Ιακ. Ελευθεριάδη!
Συνηθίζουμε στις πρώτες γραμμές κάθε βιβλίου να διαβάζουμε ποιός είναι ο βαθύτερος σκοπός, το Θουκυδίδειο «αίτιο» μιας έκδοσης. Στην προκειμένη περίπτωση το ανά χείρας εγχείρημα έχει σημείο αναφοράς ένα εκλεκτό και πολύ γνωστό Μύθο του Μεγάλου Ιεροεξεταστή που διαβάζουμε στο τελευταίο έργο του μεγίστου των ρώσων λογοτεχνών του Φιόντορ Ντοστογιέφσκι με τίτλο «Οι Αδελφοί Καραμάζοβ». Η παρούσα συγγραφική προσπάθεια είναι τοαποτέλεσμα μιας αισθητικής και βιωματικής προσέγγισης του όλου προβλήματος που αναφέρεται στις θεολογικές και ιστορικές απόψεις, οι οποίες διατυπώνονται τελευταία στους διαλόγους κυρίως μεταξύ ορθοδόξων και ρωμαιοκαθολικών θεολόγων. Ας πάμε όμως πιο κοντά στις πηγές του εν λόγω προβλήματος.
Όλοι ασφαλώς έχουμε διαβάσει η οι μεγαλύτεροι στην ηλικία ενθυμούνται ότι μετά την άνοδο στο Θρόνο του Πατριαρχείου της Κωνσταντινουπόλεως του εξ Αμερικής Αθηναγόρα (1948) ξεκίνησαν διπλωματικές μυστικές και επίσημες επαφές με το Βατικανό. Ο Αθηναγόρας επί συνεχή έτη διαπραγματευόταν παρασκηνιακώς με το Βατικανό την συνάντησή του με τον Πάπα. Η συνάντηση αυτή πραγματοποιήθηκε τελικά τον Ιανουάριο του 1964 στα Ιεροσόλυμα. Και από τότε αρχίζει ένα πρωτόγνωρο «ειδύλλιο» μεταξύ των δύο εκκλησιών, λουλούδια αγάπης, ασπασμοί, φιλοφρονήσεις, ανταλλαγές ευχών και κολακευτικών Γραμμάτων, αγκαλιές, αποσιώπηση διαφορών, δεν μας χρειάζονται οι θεολόγοι, αυτοί βαθαίνουν το ρήγμα, διάλογος ναι, αλλά διάλογος αγάπης και συμφιλίωσης: είναι φράσεις του Πατριάρχη Αθηναγόρα. Θυμάμαι τότε, μετά την πολύκροτη εκείνη συνάντηση, δημοσιογραφικές γραφίδες, ολόκληρα βιβλία φιλοπατριαρχικών συγγραφέων, ομιλίες επισκόπων και ιεροκηρύκων, φωτογραφίες και πορτραίτα είχαν ως επίκεντρο μιαν ακατάσχετη αγαπολογία.
Και στο σημείο αυτό θα ζητούσα την ιδιαίτερη προσοχή του αγαπητού και καλοπροαίρετου αναγνώστη μου. Μια κουβέντα όμως να προσθέσω ακόμα και να πω: ότι η εν λόγω πολυσυζητημένη συνάντηση δεν έγινε τυχαία και αυθόρμητα. Προγραμματίσθηκε, σχεδιάσθηκε και αποφασίσθηκε πολλά χρόνια πριν, ήδη από τον πρώτο χρόνο της ανάρρησης στο Θρόνο του Οικουμενικού Πατριάρχη Αθηναγόρου. Από την πλευρά της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας εργάσθηκε διπλωματικά και παρασκηνιακώς κυρίως ο καρδινάλιος Αυγουστίνος Μπέα, ο Καρδινάλιος Βίλλεμπρανς, ο Ρωμαιοκαθολικός ιερομόναχος Πέτρος Ντυπρέ, αλλά κυρίως και κατ’ εξοχήν, ο καρδινάλιος Ευγένιος Τισεράν (Cardinal Eugène Tisserant [1884-1972]), ο πρύτανης του κολλεγίου των καρδιναλίων (1951), ο δεύτερος τη τάξει, κατά το πρωτόκολλο, στην καθολική ιεραρχία. Ο εν λόγω Καρδινάλιος υπήρξε η σπουδαιότερη προσωπικότητα του ΧΧου αιώνα στον ρωμαιοκαθολικό κόσμο: προήδρευσε με το αξίωμα αυτό δύο εκλογών Πάπα και μιας Συνόδου. Υπήρξε ταυτοχρόνως ένας γίγαντας γνώσεων, Γάλλος Ακαδημαϊκός, έξοχος διπλωμάτης και άνθρωπος δράσης. Ήταν κάτοχος, πλην των ευρωπαϊκών γλωσσών, της αρχαίας ελληνικής, εβραϊκής, συριακής, αραβικής, αιθιοπικής και ασυριακής γλώσσας. Ήδη από το 1936 ετέθη επί κεφαλής της πολύ σπουδαίας Συνοδικής Επιτροπής για τις ανατολικές εκκλησίες, όπου παρέμεινε επί εικοσιτρία χρόνια. Γύρω στο 1959 με θάρρος και παρρησία σε δημόσια ομιλία του έψεξε την Τουρκία για την γενοκτονία των Αρμενίων, με συνέπεια να διακοπούν οι διαπραγματεύσεις Βατικανού-Τουρκίας, για τη σύναψη διπλωματικών σχέσεων. Ο Καρδινάλιος Τισεράν καταδίκασε ακόμα απερίφραστα τους γνωστούς στο Ορθόδοξο Κοινό Ουστάζι της Κροατίας και τη συμμετοχή καθολικών κληρικών και φραγκισκιανών μοναχών στη γενοκτονία των σέρβων ορθοδόξων, κατά τη διάρκεια του Β παγκοσμίου πολέμου.
Και ένα ακόμα στοιχείο του ελεύθερου και ασυμβίβαστου αυτού χαρακτήρα, του μεγάλου Γάλλου και ελληνολάτρη Καρδιναλίου Τισεράν είναι: η σθεναρή αντίρρηση που δημοσιοποίησε απέναντι στον πάπα Πίο ΧΙΙ σχετικά με την ανακήρυξη σε δόγμα της Ανάληψης της Θεοτόκου –αυτό το δόγμα, καθορίστηκε δογματικά και αλάνθαστα από τον εν λόγω πάπα, την 1η Νοεμβρίου 1950– με βάση το επιχείρημα ότι η παράδοση της αγίας «αθανάτου κοιμήσεως» της Παναγίας, σύμφωνα με την παράδοση της Ορθοδόξου Ανατολικής Εκκλησίας, είναι επαρκής και σωστή λατρευτική θέση.
Καλά όλ’ αυτά, θα με προλάβετε, αλλά προς τι η αναφορά μου σε ένα τόσο ριζοσπαστικό φιλορθόδοξο Καρδινάλιο και ο τονισμός των ξεχωριστών ιδιοτήτων και της μεγάλης πράγματι φυσιογνωμίας του Ευγενίου Τισεράν; Και ποιά σχέση μπορεί να έχει αυτός ο Καρδινάλιος με τον πρωταγωνιστή του ντοστογιέφσκιου μύθου, Καρδινάλιο κι αυτόν, Μ. Ιεροεξεταστή; Την προσωπικότητα του Τισεράν ο υπογραφόμενος γνώρισα εκ του σύνεγγυς, ως διευθυντή της Βατικανής Βιβλιοθήκης, περί τα μέσα του 1964, εποχή όπου ετοίμαζα την διδακτορική μου θέση, συζήταγα συχνά μαζί του και του είμαι ευγνώμων που με ετίμησε με την υψηλή του εκτίμηση ως Έλληνα και Ορθόδοξο Θεολόγο.
Ομολογουμένως, ο Καρδινάλιος Τισεράν με σαγήνευσε όχι τόσο από τα εταστικά του μάτια, την μακριά λευκή γενιάδα, το ευθυτενές ανάστημα, τα πολύτιμα δακτυλίδια που φορούσε στα δάκτυλα, δώρα, όπως μου είπε, πανεπιστημίων της Ανατολής. Με σαγήνευσε κυρίως και σπουδαίως, και ευλογώ τον Θεό, που γνώρισα έναν τόσο προικισμένο και σοφό άνδρα, στα νεανικά μου ιδιαίτερα χρόνια, από τα πιο κάτω εντυπωσιακά λόγια του. Ας ακούσουμε λοιπόν όλοι μας τούτα τα λόγια που μου εκμυστηρεύθηκε, ποιός; ο Δεύτερος τη τάξει στο Βατικανό, επαναλαμβάνω, λίγους μήνες μετά το κοσμοϊστορικό γεγονός της συνάντησης των Ιεροσολύμων:
«Αυτά που έγιναν στα Ιεροσόλυμα μεταξύ του Πάπα και του Πατριάρχη είναι μια εκδήλωση διπλωματίας, και τίποτε άλλο, ξένη και απαράδεκτη από θεολογικής πλευράς. Αγαπητέ μου Αντώνιε, μείνετε σεις οι Ορθόδοξοι εκεί που είστε. Μια μέρα, εμείς, η αμαρτωλή εκκλησία, θα έρθουμε γονατιστοί και θα ζητήσουμε μετάνοια για όσα πράξαμε στην ιστορία».
Με το άκουσμα «εμείς, η αμαρτωλή εκκλησία», δεν σας το κρύβω, ταράχθηκα και του ζήτησα να μου πει τι εννοεί. Κι εκείνος εύθαρσώς μου απαντά ότι εννοεί το σχίσμα, τις σταυροφορίες, την ιερά εξέταση, την ουνιτική προπαγάνδα, ακόμα και την προδοτική αδράνεια και ουδετερότητα που επέδειξε ο δυτικός χριστιανικός κόσμος, ιδιαίτερα η Γαλλία, στην καταστροφή του ελληνισμού της Σμύρνης…
Αλήθεια, ποιός ορθόδοξος χριστιανός δεν θα προσυπέγραφε την πιο πάνω δήλωση; Σαν να ήξερε ο αείμνηστος καρδινάλιος ότι έστω μερικοί από τους ομοπίστους ορθοδόξους χριστιανούς θα αμφισβητούσαν την ιερή τους παρακαταθήκη και θα ενστερνίζονταν καινοτομίες, μεταπατερικούς νεωτερισμούς και «συναφειακές» επινοήσεις με αποτέλεσμα να υπονομεύεται η καθαρότητα του θεολογικού λόγου και να εκκοσμικεύεται το θεόπνευστο, κοσμοσωτήριο μήνυμα του Ευαγγελίου.
Ο σκοπός λοιπόν της παρούσας συγγραφής δεν είναι άλλος παρά η ενημέρωση και η φιλοσοφική και θεολογική προσέγγιση στο συμβολισμό του Μύθου του Μεγάλου Ιεροεξεταστή, σκοτεινού εκπροσώπου του παπικού Μεσαίωνα.
Κατακλείνοντας, μαζί με τις ευχαριστίες μου στους διαπρεπείς μελετητές του Φ. Ντοστογιέφσκι που ευγενώς συνεργάσθηκαν στην παρούσα έκδοση, καθώς και τον αιδεσιμολογιώτατο π. Σταμάτιο Σκλήρη, θεολόγο-ζωγράφο, που φιλοτέχνησε το εξώφυλλο και επιμελήθηκε τις εσωτερικές σελίδες του βιβλίου, ταπεινά επιτρέψατέ με να αφιερώσω αυτό εδώ το πόνημα σε όσους κληρικούς και λαϊκούς μετέχουν η θέλουν να μετέχουν στη μεγάλη συζήτηση για την ενότητα των Ορθοδόξων Εκκλησιών, εν όψει μάλιστα της μελλούσης να συνέλθει Αγίας και Μεγάλης Συνόδου της Ορθοδόξου Εκκλησίας μας.
Πηγή: www.orthodoxia.gr
Πηγή: ΣΤΥΛΟΣ ΟΡΘΟΔΟΞΙΑΣ ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2013
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Το «Ελληνικά και Ορθόδοξα» απεχθάνεται τις γκρίνιες τις ύβρεις και τα φραγγολεβέντικα (greeklish).
Παρακαλούμε, πριν δημοσιεύσετε το σχόλιό σας, έχετε υπόψη σας τα ακόλουθα:
1) Ο σχολιασμός και οι απόψεις είναι ελεύθερες πλην όμως να είναι κόσμιες .
2) Προτιμούμε τα ελληνικά αλλά μπορείτε να χρησιμοποιήσετε και ότι γλώσσα θέλετε αρκεί το γραπτό σας να είναι τεκμηριωμένο.
3) Ο κάθε σχολιαστής οφείλει να διατηρεί ένα μόνο όνομα ή ψευδώνυμο, το οποίο αποτελεί και την ταυτότητά του σε κάθε συζήτηση.
4) Κανένα σχόλιο δεν διαγράφεται εκτός από τα spam και τα υβριστικά