Ιωσήφ ο Πάγκαλος

 

Ένα από τα πρόσωπα, που προβάλλει η Μεγ. Εβδομάδα μπροστά μας, θα παρουσιάσουμε εδώ. Δεν είναι πρόσωπο, που έζησε στα χρόνια του Χριστού και έλαβε μέρος, είτε σκοτεινό είτε φωτεινό, στο δράμα του Χριστού. Όχι! Είναι πρόσωπο, που έζησε 1600 περίπου χρόνια προ Χριστού. Και όμως στο πρόσωπο αυτό κυρίως είναι αφιερωμένη η αποψινή βραδιά. Και ποιά σχέση λοιπόν μπορεί νάχει ένα πρόσωπο, που έζησε τόσους αιώνες προ Χριστού; Και ποιά σχέση μπορεί νάχη μ’ εμάς;

Τύποι
Το πρόσωπο αυτό έχει σχέση με το Χριστό και μ’ εμάς, γιατί είναι τύπος. Σήμερα η λέξη «τύπος» έχει και καλή και κακή σημασία. Κακή σημασία: -Αυτός, λέμε, είναι τύπος, ιδιότυπος, παράξενος άνθρωπος… Στην αρχαιότητα όμως η λέξη είχε μόνο καλή σημασία. Μέσα στην Αγία Γραφή έχει πρώτα προφητική σημασία, και ύστερα διδακτική.
Προφητική σημασία: -Αυτός είναι τύπος του Χριστού. Το πρόσωπο, δηλαδή αυτό της Παλαιάς Διαθήκης προτυπώνει, προεικονίζει, συμβολίζει το Χριστό, Έζησε πολλούς αιώνες προ Χριστού, όμως πολλά σημεία της ζωής του είναι προτυπώσεις σημείων της ζωής του Χριστού. Έτσι έχουμε στην Παλαιά Διαθήκη τύπους του Χριστού, τύπους της Παναγίας, τύπους του Σταυρού, τύπους της Εκκλησίας κ.λπ.
Το πρόσωπο, που μάς το θυμίζει η αποψινή ακολουθία, είναι τύπος του Χριστού, από τους πλέον εναργείς και καθαρούς τύπους του Χριστού. Και το πρόσωπο αυτό είναι ο Ιωσήφ ο Πάγκαλος.
Πολλά πρόσωπα στην Παλαιά Διαθήκη είναι τύποι του Ιησού Χριστού, όπως ο Αδάμ, ο Άβελ, ο Ισαάκ, ο Δαβίδ κ.ά. Εκείνο όμως το πρόσωπο, που προτυπώνει και προεικονίζει στα περισσότερα σημεία της ζωής του το Χριστό, είναι ο Ιωσήφ, ένα από τα δώδεκα παιδιά του πατριάρχη Ιακώβ.
Τύπος ο Ιωσήφ με την πρώτη καλή σημασία της λέξεως, την προφητική, αλλά τύπος και με τη δεύτερη καλή σημασία της λέξεως, τ η δ ι δ α κ τ ι κ ή.
Τύπος προφητικός για το Χριστό. Τύπος διδακτικός για μας. Για το Χριστό είναι προτύπωση. Για μάς είναι πρότυπο. Για το Χριστό φωτεινή προεικόνιση. Για μάς φωτεινό σύμβολο. Έτσι τον παρουσιάζει η αποψινή ακολουθία. Και πολύ φωτισμένα η Εκκλησία όρισε να προβάλλεται στην αρχή της Μεγ. Εβδομάδας, η μορφή του Ιωσήφ. Και διότι προτυπώνει το Χριστό και το Πάθος του, και διότι μάς παρέχει φωτεινά διδάγματα προετοιμασίας για τις άγιες τούτες ημέρες.

Τύπος Χριστού προφητικός
Πώς είναι τύπος του Χριστού ο Ιωσήφ;
1.Ήταν αγαπητός  γιός ο Ιωσήφ, το πιο αγαπημένο παιδί του Ιακώβ. Αυτόν αγαπούσε περισσότερο από όλα τα παιδιά του, γιατί του άξιζε. Και σ’ αυτόν είχε χαρίσει μοναδική στολή, λαμπρό χιτώνα. «Ιακώβ δε ηγάπα τον Ιωσήφ παρά πάντας τους υιούς αυτού… Εποίησε δε αυτώ χιτώνα ποικίλον» (Γεν. 37,3). Αγαπητός Υιός και ο Χριστός. Ο Αγαπητός Υιός του ουρανίου Πατρός. Γι’ αυτόν ακούστηκε η φωνή του ουρανίου Πατρός στη Βάπτιση και τη Μεταμόρφωση: «Ούτος έστιν ο Υιός μου ο αγαπητός, εν ω ευδό­κησα» (Ματθ. 3,17. 17,5). Και είχε και ο Χριστός, ως Υιός μονογενής του Πατρός, μοναδική στολή από τον Πατέρα. Είναι η στολή τη ς θεότητος. Ο Χριστός είναι ο μονογενής Υιός και Λόγος του θεού και Θεός αληθινός.
2.Τόν φθόνησαν τον Ιωσήφ τα αδέλφια του. Δεν μπορούσαν να υποφέρουν τήν υπεροχή του. Δεν μπορούσαν να χαρούν με τις χαρές του αδελφού τους.
Και με το Χριστό το ίδιο συνέβη. Τον μίσησαν και τον

φθόνησαν «οι άνθρωποι του Θεού», οι αρχιερείς και οι φαρισαίοι. Ο Πιλάτος «ήδει, ότι διά φθόνον παρέδωκαν αυτόν» (Ματθ. 27,18). Ο φθόνος είναι το πρωταρχικό και γενεσιουργό πάθος. Ακολουθούν το μίσος, η κακία, τα κακούργα σχέδια, οι χριστοκτόνες ενέργειες. Δεν υπέφεραν να βλέπουν την υπεροχή του Χριστού, την επιρροή του στο λαό.
    3.Αποφάσισαν τ’ αδέλφια να σκοτώσουν τον αθώο Ιωσήφ. Συσκέφθηκαν κρυφά και είπαν: «Δεύτε αποκτείνωμεν αυτόν» (Γεν. 37,20). «Επονηρεύσαντο του αποκτείναι». Το ίδιο και στη περίπτωση του Ιησού. Συσκέψεις και διαβούλια για την εξόντωση του επικινδύνου γι’ αυτούς Διδασκάλου. «Και συνεβουλεύσαντο ίνα τον Ιησούν δόλω κρατήσωσι και αποκτείνωσιν» (Ματθ. 26,4). Άρχοντες του Ισραήλ, αρχιερείς, γραμματείς, φαρισαίοι, συσκέπτονται, πώς θα συλλάβουν και θα θανατώσουν τον Ιησού, τον πιο εκλεκτό αδελφό τους. Εκείνο το «Δεύτε αποκτείνωμεν αυτόν» των αδελφών του Ιωσήφ ακούγεται το ίδιο και στην παραβολή των κακών γεωργών, όπου σαφώς συμβολίζεται η απόφαση των Ιουδαίων για τη θανάτωση του  Ιησού.
     4.Έπούλησαν τον Ιωσήφ τα αδέλφια του για 20 χρυσά νομίσματα. «Απέδοντο τον Ιωσήφ τοις Ισμαηλίταις είκοσι χρυσών» (Γεν. 37,28). Και μάλιστα από όλα τα αδέλφια του εκείνος που έκανε τη σχετική πρόταση ήταν ο Ιούδας. Ιούδας και στην περίπτωση του εικονιζόμενου και προτυπούμενου Χριστού το όργανο της αγοροπωλησίας, της πιο άδικης και άτιμης αγοροπωλησίας. Πούλησε το Χριστό για 30 αργύρια. «Έστησαν αυτώ (τω Ιούδα) τριάκοντα αργύρια» (Ματθ. 26,15).
     5. Έπαθε και υπέφερε ο Ιωσήφ και στα χέρια των αδελφών του και στα χέρια των ξένων, των Αιγυπτίων. Τα αδέλφια του τον έριξαν μέσα σ’ ένα βαθύ λάκκο, για να τον κατασπαράξουν τα θηρία. Και οι Αιγύπτιοι τον έριξαν μέσα στη φυλακή σαν νάταν ένοχος, ενώ ήταν αθώος. Θύμα συκοφαντίας ο αθώος και αγνός Ιωσήφ. Έπαθε και υπέφερε και ο Χριστός. Έπαθε ως άνθρωπος. Οι αδελφοί του οι Ιουδαίοι τον οδήγησαν σε πολλά παθήματα, τον βασάνισαν. Αλλά και οι ξένοι, οι Ρωμαίοι, στους οποίους τον παρέδωσαν οι Ιουδαίοι, και εκείνοι τον βασάνισαν. Ρίχτηκε στη φυλακή, σύρθηκε σαν κακούργος στο κριτήριο, καταδικάστηκε σαν κοινός εγκληματίας και τελικά θανατώθηκε πάνω στο Σταυρό.
      6. Δεν έμεινε για πάντα ταπεινωμένος ο Ιωσήφ. Από την ταπείνωση του λάκκου και της φυλακής οδηγήθηκε στη δ ό ξα. Ο Φαραώ τον ανέστησε από τα βάθη της φυλακής και τον κατέστησε άρχοντα «Ιδού καθίστημί σε σήμερον επί πάσης γης Αιγύπτου» (Γεν. 41,41). Προτύπωση της ένδοξου Αναστάσεως του Χριστού. Ρίχτηκε στο λάκκο του θανάτου και του τάφου. Δεν παρέμεινε πολύ. Ανέστη τριήμερος. Μετά το πάθος η δόξα Μετά το Σταυρό η Ανάσταση.
    7.Και η τελευταία προτύπωση. Ο Ιωσήφ σαν άρχοντας της Αιγύπτου σε καιρό πείνας άνοιξε τις αποθήκες του και έγινε σιτοδότης και έθρεψε τους πεινασμένους αδελφούς του. Σιτοδότης και ο Χριστός. Ανεξάντλητες οι αποθήκες του. Πάντοτε προσφέρει και προσφέρεται «εις βρώσιν τοις πιστοίς». Ψωμίζει με το θείο Άρτο του, ποτίζει με το τίμιο Αίμα του. Τρέφει με τη θεία Κοινωνία.


Τύπος δικός μας, διδακτικός

Από όλες τις λεπτομέρειες της ζωής του Ιωσήφ σε μια δίνει ιδιαίτερη έμφαση η ακολουθία. Στο επεισόδιο με την αμαρτωλή γυναίκα, με τη διεφθαρμένη σύζυγο του Πετεφρή. Μια γυναίκα πόρνη βρέθηκε μπροστά στο αγνό και καθαρό παλικάρι, τον Ιωσήφ. Κάποια γυναίκα βρίσκεται μπροστά στη ζωή κάθε αγνού και αμόλυντου νέου. Η γυναίκα όργανο καλού στο πρόσωπο της Παναγίας. Η γυναίκα όργανο κακού στο πρόσωπο της Εύας, και της «δευτέρας Εύας», όπως ονομάζεται η γυναίκα του Πετεφρή στο δοξαστικό των αποστίχων: «Δευτέραν Εύαν την Αιγυπτίαν εύρων ο δρά­κων, διά ρημάτων έσπευδε κολακείας υποσκελίσαι τον Ιωσήφ».
Δεν υποτάχθηκε ο Ιωσήφ στα προκλητικά δελεάσματα της διεφθαρμένης γυναίκας. .«Της Αιγύπτιας γαρ τότε ταις ηδοναίς μη δουλεύσας…». Δούλος στο σώμα έγινε ο Ιωσήφ. Φυλακίσθηκε σωματικά. Αλλά δούλος στη ψυχή δεν έγινε. Έμεινε αδούλωτος. Αδούλωτους μας θέλει ο Χριστός. Ελεύθερους από τους πειρασμούς. Αδούλωτα νιάτα οι νέοι μας. Αδούλωτες ψυχές όλοι μας. Δεν υποτάσσεται ο αδούλωτος στα προκλητικά δελεάσματα του κόσμου. Αλλά τί κάνει;
Ό,τι έκανε ο Ιωσήφ. Μια σκέψη αστραπιαία και μια κίνηση αστραπιαία. Η σκέψη: «Με βλέπει ο Θεός. Πώς να κάνω τέτοια πράξη που μου ζητάει ή διεφθαρμένη γυναίκα;» Η κίνηση: Το έβαλε στα πόδια. Έφυγε. «Καί καταλιπών τα ιμάτια αυτού έν ταις χερσίν αυτής έφυγε και εξήλθεν έξω» (Γεν. 39,12). Αυτή η σκέψη και αυτή ή κίνηση του Ιωσήφ είναι τα μόνα που σώζουν σε στιγμές σφοδρού πειρασμού, που είναι στιγμές σατανικού ανεμοστρόβιλου. Η σκέψη: -Με βλέπει ο θεός!.. Η κίνηση: -Όπου φύγει-φύγει. Φυγή ηρωική, έξοδος από τον κλοιό της αμαρτίας, σωτήριο άλμα.
Λάμπει ο Ιωσήφ. Πάγκαλος. Κρύσταλλο η αγνότητά του. Αστράπτει η αρετή του. Σύμβολο για κάθε νέο και νέα, για κάθε χριστιανό. Κρύσταλλο η ψυχή. Σωφροσύνη σε στιγμές πειρασμών, που δεν τις περιμένουμε. Αγνότητα ο μεγάλος στόχος. Καθαρή η ψυχή.
Συγκρίνατε εκείνο το νέο με τούς περισσοτέρους νέους της εποχής μας. Λυπηθείτε τα παιδιά, που σε κάποιο σταυροδρόμι της ζωής τους κάποια Αιγύπτια, κάποια Πετεφρίνα, τους χαμογέλασε και τους προκάλεσε. Αλλά και θαυμάστε τους νέους και τις νέες, που ακολουθούν στις μέρες μας με τη χάρη του Θεού τα χνάρια τού Ιωσήφ του Πάγκαλου, και παραμένουν αγνοί σαν τα κρίνα, λευκοί σαν το χιόνι. Κι αγνισθείτε, για να επικρατήσει και πάλι η σωφροσύνη. Γέμισε ο κόσμος προκλητικούς πειρασμούς. Καιρός ν’ αντισταθούμε, αρνητικά και θετικά, στο ρεύμα του κακού.

Αγνοί και καθαροί
Αδελφοί μου, Μεγάλη Εβδομάδα είναι. Ιωσήφ ο Πάγκαλος πρώτο παράδειγμα για μίμηση. Ας μείνει αυτή η εβδομάδα κρυστάλλινη κι ας γίνει αρχή μετανοίας και αγώνος για εξαγνισμό. Μακρυά από πειρασμούς. Μακρυά από πάθη ακάθαρτα. Μακρυά από πράξεις σαρκικές. Ας αγνίσουμε τους εαυτούς μας. Νεκρώθηκε ο Χριστός πάνω στο Σταυρό, για να νεκρωθούμε εμείς ως προς τήν αμαρτία. Σταυρώθηκε Εκείνος, για να σταυρώσουμε εμείς τα αμαρτωλά πάθη.
Κύριε, πάθη πολλά μας βασανίζουν. Κάνε, ώστε να ελευθερωθούμε. Αυτή την αγία σου εβδομάδα διατήρησε μας καθαρούς. Κάνε σ’ όλη μας τη ζωή ν’ αγαπήσουμε την αγνότητα. Αγνοί και άσπιλοι να μείνουμε, για να μπορούμε με καθαρό βλέμμα ν’ ατενίζουμε το Φως της Αναστάσεως σου. «Ο παθών υπέρ ημών και παθών ελευθερώσας ημάς. Κύριε, δόξα σοι».

(Αρχιμ. Δανιήλ Γ. Αεράκη, «Στη Μεγάλη. Εβδομάδα»)