Ο Θεός αποκαλύπτει το νόημα του Σταυρού (Πρωτ. Δημητρίου Στανιλάε)

 

(Πρωτ. Δημητρίου Στανιλάε, Καθηγ. Θεολογικής Σχολής Βουκουρεστίου)

Στο τέλος μόνο ο Θεός είναι αυτός που μπορεί να εξηγήσει τις θλίψεις του δικαίου, και το κάνει με τις πολλές ερωτήσεις που απευθύνει στον Ιώβ, οι οποίες, όλες, επισύρουν την προσοχή του Ιώβ στο Δωρεοδότη. Ο Θεός πράγματι λέει στον Ιώβ: «Όλα μου τα δώρα είναι θαυμάσια, αλλά ο σκοπός του θαυμασμού που προκαλούν είναι να αποκαλύπτουν την άπειρη σοφία και μεγαλοσύνη εκείνου που τα δίνει».
«Ο Ιώβ παίρνοντας το λόγο λέει στον Κύριον: Γνωρίζω ότι όλα μπορείς  να τα κάνεις και δεν υπάρχει κάτι αδύνατο σε Σε… Ποιός άλλος εκτός από σένα θα αναγγείλει σε εμένα εκείνα τα οποία δεν γνώριζα; τα μεγάλα και θαυμαστά τα όποια δεν ήξερα;… Μέχρι τώρα μόνον με τα αυτιά μου άκουα για Σε. Τώρα όμως Σε είδαν τα μάτια  μου. Γι’ αυτό ελεεινολόγησα τον εαυτό μου, έλυωσα από ψυχική συντριβή, αισθάνομαι ότι είμαι χώμα και στάχτη.» (Ιώβ ΜΒ΄ 1 -3, 5-6)
Αυτό σημαίνει ότι μέχρι τη στιγμή αυτή ο Ιώβ σκεφτόταν το Θεό εν πολλοίς με τους ίδιους όρους με τους οποίους άλλοι είχαν μιλήσει γι’ αυτόν. Τώρα αρχίζει να καταλαβαίνει το Θεό καθ’ εαυτόν, πέρα απ’ όλα του τα δώρα. Το δωρεοδότη κάθε πράγματος. Για να κερδίσει αυτόν τον υπέρτατο θησαυρό, έπρεπε να χάσει για ένα χρονικό διάστημα όλη του την περιουσία. Έχασε το σεβασμό των άλλων, έχασε την υγεία του, τα πλούτη του, το κάθε τι, για να δει το Θεό σ’ όλη του τη μεγαλειότητα και σοφία, σ’ όλη του τη θαυμάσια φύση. Όσο έχανε τα πάντα δεν αμφέβαλλε για το Θεό κι έτσι κατέληξε να δει τον αποφατικό, ανέκφραστο χαρακτήρα του Θεού, ο οποίος είναι πέρα από κάθε ανθρώπινη αντίληψη. Είδε το Θεό μ’ ένα τρόπο ανώτερο απ’ ό,τι είναι δυνατό να τον δει κανείς απλώς μέσω των δώρων του. Τον είδε με άμεσο τρόπο μέσω των παθημάτων του.
Ο πιστός χρειάζεται συνεχώς να κάνει αφαίρεση των πραγμάτων του κόσμου τούτου, χρειάζεται να βάζει τα πράγματα του κόσμου τούτου στην παρένθεση της λησμονιάς, για να σκεφθεί το Θεό ο οποίος είναι πάνω από κάθε ανθρώπινη αντίληψη. Αλλά κάποτε είναι αναγκαίο ο ίδιος ο Θεός να επεμβαίνει για να θέτει στο περιθώριο τη μικρή σε σχέση με το Θεό αξία των πραγμάτων του κόσμου τούτου, την παροδική, πρόσκαιρή τους φύση σε αντίθεση με την αιωνιότητα του Θεού, για να μας δείξει πιο καθαρά την άπειρη υπεροχή του Θεού σε σύγκριση με τα δώρα του και την ανέκφραστη παρουσία του ανάμεσά μας. Σε τέτοιες περιπτώσεις μας φαίνεται πως ο ίδιος ο Θεός μας εγκαταλείπει. Αυτό γίνεται γιατί κάποτε προσκολλόμαστε στα πράγματα τόσο, που δεν μπορούμε να δούμε πλέον το Θεό. Κάποτε δημιουργούμε τόσο στενό δεσμό μεταξύ του Θεού και των πραγμάτων που δίνει, ώστε ταυτίζουμε το Θεό με αυτά τα πράγματα και ξεχνούμε τελείως το Θεό αυτόν καθ’ εαυτόν, και έτσι, αν ο Θεός δεν μας δείχνει πια το ενδιαφέρον του με το να μας δίνει δώρα, μας φαίνεται σαν να μας έχει εγκαταλείψει. Για το λόγο αυτό ο σταυρός μας φαίνεται σαν σημείο εγκαταλείψεώς μας από το Θεό. Αλλά μπορεί να συμβεί και το ότι ο Θεός πραγματικά αποσύρεται από το οπτικό μας πεδίο για να δοκιμάσει και ενδυναμώσει την επιμονή της αγάπης μας προς αυτόν.
Ακόμη και ο Κύριος μας Ιησούς Χριστός πάνω στο σταυρό είχε αυτό το αίσθημα της πλήρους εγκαταλείψεως από το Θεό. Αλλά ο Κύριος Ιησούς ποτέ δεν μείωσε την αγάπη του για το Θεό.
Στην πραγματικότητα ο Θεός ουδέποτε μας εγκαταλείπει, σ’ οποιαδήποτε κατάσταση κι αν βρισκόμαστε. Είναι πιθανόν να εξαφανιστεί για ένα χρονικό διάστημα, για μια στιγμή, από τον ορίζοντά μας, από την αντίληψή μας. Αλλά ο Θεός τον οποίον συνήθως σκεφτόμαστε με τα δεδομένα της δημιουργίας θα εμφανιστεί  σ’ εμάς στη συνέχεια, στην αληθινή μεγαλειότητα της δόξης του, που είναι απερίγραπτη και ανέκφραστη με ανθρώπινες σκέψεις και λέξεις. Να, γιατί στο Άσμα Ασμάτων αναφέρεται ότι κάποτε ο Θεός κρύβεται και στη συνέχεια αποκαλύπτεται μ’ ένα ανώτερο και πιο ένδοξο τρόπο:
«Στην κλίνη μου ευρισκομένη κατά την νύκτα αναζήτησα εκείνον τον οποίον αγάπησε η ψυχή μου. Αναζήτησα αυτόν αλλά δεν τον βρήκα. Τον φώναξα αλλά δεν με ήκουσε. Θα σηκωθώ από την κλίνη μου και θα περιδιαβώ τις αγορές και τις πλατείες της πόλης. Θα αναζητήσω εκείνον που αγάπησε η ψυχή μου. Πράγματι αναζήτησα αυτόν παντού αλλά δεν τον βρήκα. Με συνάντησαν οι νυκτοφύλακες που  περιπολούν  στην πόλη και τους ρώτηαα. Μήπως είδατε εκείνον τον οποίον αγάπησε η ψυχή μου; Απομακρύνθηκα λίγο απ’ αυτούς και δεν άργησα να βρω εκείνον που αγάπησε η ψυχή μου. Τον κράτησα με τα χέρια μου και δεν τον άφησα, μέχρις ότου τον οδήγησα στο σπίτι  της μητέρας μου,  στο εσωτερικό δωμάτιο αυτής που με γέννησε». (Άσμα Ασμάτων Γ΄)
Μόνον τότε ερχόμαστε σε μια σχέση με το Θεό, που είναι πράγματι προσωπική σχέση, μια σχέση που είναι πάνω απ’ όλα τα δημιουργήματα. Αυτή η σχέση με το Θεό δεν κυριαρχείται πια από υλικές εικόνες. Οι ιδέες μας για τα πράγματα και τα δώρα που δίνει ο Θεός εξαφανίζονται εντελώς μέσα στο φως αυτού του ίδιου του Θεού.  Εξαγνισμένοι με τον τρόπο αυτό δίνουμε τον εαυτό μας τελείως στο Θεό και ανυψωνόμαστε στο διάλογο της αγάπης μ’ αυτόν αποκλειστικά. Τότε αισθανόμαστε ότι ο Θεός είναι απείρως μεγαλύτερος από όλα του τα δώρα και όλα του τα δημιουργήματα, και ότι σ’ αυτή τη σχέση μ’ αυτόν έχουμε ανυψωθεί σ’ ένα διαφορετικό πνευματικό επίπεδο στο οποίο ξανακερδίζουμε  όλα όσα έχουμε χάσει.
Ο Χριστιανός που έχει μέσα  του την αγάπη του Θεού, και που έτσι έχει αγάπη για κάθε πρόσωπο -εκείνη την αγάπη που είναι μια άφθαρτη και ανεξάντλητη πραγματικότητα- αισθάνεται μεγαλύτερη αγαλλίαση απ’ όλες τις χαρές που μπορούν να προξενήσουν τα πράγματα του κόσμου, μεγαλύτερη χαρά από αυτήν που η ίδια η ύπαρξή του, ζώντας σαν απομονωμένο άτομο, μπορούσε ποτέ να του προσφέρει. Αυτό είναι το γεγονός το οποίο ανακαλύπτουν οι δίκαιοι μέσα στις θλίψεις τους. Αυτός ο σταυρός δίνεται στον άνθρωπο, ώστε ο ίδιος να καταλήξει να ανακαλύψει το Θεό σ’ ένα άλλο επίπεδο, σ’ ένα αποφατικό βάθος, αλλά και για να δείξει στους άλλους ανθρώπους ότι υπάρχουν εκείνοι που μπορούν να είναι προσκολλημένοι στο Θεό μ’ αυτό τον τρόπο ακόμη κι αν όλα  τα υπάρχοντά τους τα έχουν πάρει, κι ακόμη κι όταν ο ίδιος ο Θεός φαίνεται ότι έχει εξαφανισθεί από το οπτικό τους πεδίο