«Ρόδον το αμάραντον και μήλον το εύοσμον» (Από τον Κανόνα του Ακαθίστου Ύμνου)

«Ρόδον το αμάραντον, χαίρε, η μόνη βλαστήσασα· το μήλον το εύοσμον, χαίρε η τέξασα, το οσφάδιον του πάντων Βασιλέως»

Ο Χριστός το ρόδον

Ο ύμνος αυτός χρησιμοποιεί σαν εικόνες ένα λουλούδι και ένα δένδρο· το λουλούδι με το ωραιότερο άρωμα, και το δένδρο με το γλυκύτερο καρπό. Το λουλούδι είναι το ρόδο, η τριανταφυλλιά. Ο καρπός είναι το μήλο.

Με ρόδο και με μήλο ο ιερός υμνογράφος παρουσιάζει και τον Υιό και τη Μητέρα, και τον Ιησού Χριστό και την Παναγία Παρθένο. Η Μητέρα τιμάται, διότι υπάρχει ο Υιός. Αλλοίμονο, αν τιμάμε περισσότερο την Παναγία από όσο τιμάμε και λατρεύουμε τον Χριστό! Στην Ορθόδοξη Παράδοση η Παρθένος τιμάται, διότι είναι η Θεοτόκος, διότι γέννησε τον θεάνθρωπο Ιησού Χριστό.

Οι ύμνοι των Χαιρετισμών φαίνεται πως τιμούν την Παναγία. Κατ’ ουσίαν τιμάται ο Σωτήρας και Λυτρωτής και Κύριος μας, ο Ιησούς Χριστός. Γι’ αυτό το «ρόδον το αμάραντον» και «το μήλον το εύοσμον» είναι κατ’ αρχάς ο Χριστός. Τί λέγει άλλωστε ο ύμνος; «Χαίρε η βλαστήσασα ρόδον το αμάραντον» – «Χαίρε η τέξασα το μήλον το εύοσμον». Στη συνέχεια σε δεύτερο, πλάνο μπορούμε να πούμε, ότι και η Παναγία είναι «ρόδον το αμάραντον» και «μήλον το εύοσμον».

Υπάρχει τριαντάφυλλο χωρίς τριανταφυλλιά; Υπάρχει μήλο χωρίς μηλιά; Η Παναγία είναι η Τριανταφυλλιά, απ’ όπου βλάστησε το τριαντάφυλλο που λέγεται Χριστός. Είναι η μηλιά, απ’ όπου προήλθε το μήλο, η γλυκύτατη τροφή, που λέγεται Χριστός.

Η τραγωδία και η λύτρωση

Η τραγωδία του ανθρώπου, που λέγεται αμαρτία, έχει άμεση σχέση με το φυτικό βασίλειο, με τα δένδρα και τα λουλούδια του παραδείσου. Η εντολή του Θεού ήταν ρητή: «Από παντός ξύλου του εν τω παραδείσω βρώσει φαγή, από δε του ξύλου του γινώσκειν καλόν και πονηρόν, ου φάγεσθε απ’ αυτού» (Γεν. 2,15). Ο άνθρωπος δυστυχώς παρήκουσε, νικήθηκε από τη λαίμαργη περιέργεια, παρέβηκε την εντολή της νηστείας, και έφαγε από το απαγορευμένο δένδρο.

Ο καρπός της παρακοής υπήρξε στυφός και πικρός. Μέσα του έκρυβε το σκουλήκι του θανάτου. Η ζωή του ανθρώπου έγινε πικρή.

Μόνο πικρή; Έγινε και οδυνηρή. Ήσαν άγνωστα τ’ αγκάθια μέσα στον παράδεισο. Μόνο άνθη ευωδιαστά στόλιζαν τον κήπο της Εδέμ. Μία παράδοση λέει, ότι τη στιγμή που κυλούσε το πρώτο δάκρυ από τα μάτια των πρωτοπλάστων κάτω στη γη, φύτρωσε το πρώτο αγκάθι. Και γέμισε η γη από αγκάθια, πόνους που αγκυλώνουν την καρδιά του ανθρώπου και τη ματώνουν. Η ζωή πλέον είναι πικρή και οδυνηρή.

Και κάτι ακόμη: Η ζωή είναι άσχημη και βρώμικη από τη δυσοσμία της αμαρτίας.

Ποιός θα έσωζε τον άνθρωπο από τις τραγικές συνέπειες της βρώσεως του ξύλου του Αδάμ; Άνθρωπος; Αδύνατον.

Μόνο ο Θεός μπορούσε να τον σώσει. Και ο Θεός γίνεται άνθρωπος. Γίνεται Θεάνθρωπος, γιατί είναι φιλάνθρωπος. Κι έτσι σώζεται ο άνθρωπος.

Πώς; Διά ξύλου. Φυτό έβγαλε τον άνθρωπο από τον παράδεισο. Φυτό ξαναβάζει τον άνθρωπο στον παράδεισο. Ποιό το φυτό; Ο Σταυρός του Χριστού. «Διά ξύλου ο Αδάμ παραδεί­σου γέγονεν άποικος· διά ξύλου δε Σταυρού ο ληστής παράδεισον ώκησε».

Ποιό το φυτό; Ο ίδιος ο Χριστός. Ο Χριστός είναι το «μήλον το εύοσμον». Όποιος γεύεται το μήλο αυτό, όποιος απολαμβάνει τη γεύση του Χριστού, αυτός παίρνει το αντίδοτο του θανάτου, το φάρμακο της ζωής και της αθανασίας.

Ο Χριστός είναι «το ρόδον το αμάραντον». Όποιος πλησιάζει το Χριστό αισθάνεται μία ουράνια ευωδία. Το λέει ο απόστολος Παύλος: «Χριστού ευωδία εσμέν τω Θεώ εν τοις σωζομένοις» (Β’ Κορ. 2,15).

Έχεις αγκάθια στη ψυχή; Μόνο ο Χριστός μπορεί να στα βγάλει και να παύσεις να πονάς. Έχεις δυσοσμία απ’ τη βρωμιά της αμαρτίας; Ο Χριστός είναι το μοναδικό αποσμητικό, που μπορεί να κάνει τη ζωή σου να ευωδιάζει. Αυτά όχι σαν θεωρία, αλλά σαν πράξη. «Γεύσασθε και ίδετε…».

Εκ Παρθένου εβλάστησεν

Αλλ’ αν ο Χριστός είναι το ρόδον και το μήλον της ζωής, τιμή ανήκει στη γη, που βλάστησε τα δύο αυτά φυτά. Και η γη είναι η Παρθένος Μαρία. Κάποτε ήταν στείρα η γη. Κι ακούστηκε το μεγαλειώδες πρόσταγμα: «Βλαστησάτω η γη βοτάνην χόρτου σπείρον σπέρμα κατά γένος και καθ’ ομοιότητα» {Γεν. 1,11). Και το θαύμα έγινε. Άνθισε ο παρά­δεισος.

Ένα άλλο θαύμα, απείρως μεγαλύτερο, συνέβηκε με τον Ευαγγελισμό της Θεοτόκου. Στείρα ήταν η ανθρωπότητα, από τη σωτηριώδη χάρη. Ανύπαρκτο το άνθος της σωτηρίας.

Και ξαφνικά ακούστηκε μεγαλειώδες το πρόσταγμα και ο χαιρετισμός του αγγέλου: «Χαίρε, Κεχαριτωμένη, ο Κύριος μετά σου… Και ιδού σύλληψη εν γαστρί και τέξη υίόν και κα­λέσεις το όνομα αυτού Ιησούν».

Ιησούς! Το ρόδον της σωτηρίας. Βλάστησε στη στείρα γη. Το θαύμα είναι απείρως μεγαλύτερο από το θαύμα της πρώτης βλαστήσεως στον παράδεισο. Ο Χριστός είναι ρόδο, τριαντάφυλλο, εκ Παρθένου. Τί σημαίνει αυτό; Και τα ωραιότερα λουλούδια της γης είναι μολυσμένα από το μόλυσμα της αμαρτίας. Ένα λουλούδι είναι απόλυτα αμόλυντο: Ο Ιησούς Χριστός. Και αυτό γιατί γεννήθηκε από Παρθένο, χωρίς το κληρονομικό μόλυσμα του προπατορικού αμαρτήματος.

Η Παναγία το ρόδον

Άρα και η Παρθένος Μητέρα είναι «ρόδον το αμάραντον» και «το μήλον το εύοσμον». Δύο έννοιες, δύο αλήθειες για την Παρθένο κρύβουν οι δύο αυτές εικόνες.

Η μία: Το αμόλυντον και καθαρόν της Παρθένου. Φαντασθήτε έναν άνθρωπο με ευαίσθητη όσφρηση. Ψάχνει να βρει τρόπο που να μοσχοβολά. Μα παντού δυσοσμία συναντά. Σαν από ανοιγμένους βόθρους αναδύεται συνεχώς βρωμιά. Αποστρέφει το πρόσωπό του. Ξαφνικά κάπου σταματά. Η όσφρησή του ευφραίνεται. Ένα λουλούδι, ένα και μοναδικό σ’ όλο τον τόπο, βρίσκει. Κι αυτό φυτρωμένο πάνω σ’ ένα βράχο. Σταματά κι ευχαριστείται…

Την πιο ευαίσθητη όσφρηση την έχει ο Θεός. Έψαχνε να βρει ευωδία στον κόσμο, μα πουθενά. Παντού η δυσοσμία της αμαρτίας. Αποστρέφει το πρόσωπό του. Και ξαφνικά, να, βρίσκει ένα λουλούδι. Είναι μοναδικό. Μοσχοβολά. Ήταν η Μαρία η Παρθένος. Μοναδικός άνθρωπος στον κόσμο χωρίς μολυσμό, καθαρή, πεντακάθαρη. Παναγία. Ρόδο, τριαντάφυλλο , φυτρωμένο στο βράχο, από τη στείρα Άννα.

Ως φυτό την είδε ο Μωυσής. Είναι η «άφλεκτος βά­τος». Ως φυτό, που βλάστησε θαυματουργικά, την είδε ο Ααρών. Ως λουλούδι, ως ρόδο, την είδε η Σοφία του Θεού: «Ως άνθος ρόδων εν ημέραις νέων, ως κρίνα επ’ εξόδω ύδατος, ως ελαία αναθάλλουσα καρπούς, και ως κυπάρισσος υψούμενη εν νεφέλαις» (Σοφ. Σειρ. 50, 8-10). Την είδε ο Θεός και οσφράνθηκε το άρωμα της αρετής της. Γι’ αυτό λέγεται«το οσφράδιον του πάντων Βασιλέως»·

Η άλλη: Το αμάραντον της Παρθένου. Όλα τα λουλούδια κάποτε μαραίνονται. Και μάλιστα γρήγορα, Και η ζωή του ανθρωπου ένα λουλούδι είναι που μαραίνεται. Και η επίγεια δόξα ένα άνθος είναι, που μαραίνεται (Ιακ. 1,10. Α’ Πέτρ. 1,24). Και το κάλλος τού σώματος και αυτό μαραίνεται. Και ψάλλουμε στη νεκρώσιμη ακολουθία: «Ως άνθος μαραίνεται και ως όναρ παρέρχεται και διαλύεται πας άνθρωπος». Ένα λουλούδι δύο χιλιάδες τώρα χρόνια παραμένει αμάραντο και θα παραμένει στους αιώνες: η αειπάρθενος Παναγία. Ούτε ο χρόνος μπορεί να την μαράνει. Ούτε οι βλασφημίες των άσεβων μπορούν να την μολύνουν.

Το ροδόμηλον της Εκκλησίας

Το ρόδο το αμάραντο και το μήλο το εύοσμο τιμούμε: τον Κύριο Ιησού Χριστό και την Παρθένο Μητέρα του. Αλλά με τη χάρη του Χριστού και τις πρεσβείες της Παναγίας μπορούμε ο καθένας μας να γίνει ρόδο και .μήλο. Η περίοδος της αγίας Σαρακοστής αποβλέπει στο να ευωδιάσουμε. Αρκετή δυσοσμία αποκτήσαμε με την αμαρτία. Καιρός να ευωδιάσουμε. Πώς; Με τη μετάνοια και τη νηστεία. Ο ιερός Χρυσόστομος ονομάζει μύρο τη νηστεία: «Στήθι εγγύς του νηστεύοντσς και μετέλαβες αυτού ευθέως της ευωδίας· μΰρον γαρ έστιν ο νηστεύων πνευμα­τικόν, και διά των οφθαλμών, και διά της γλώττης, και διά πάν­των εμφαίνων την της ψυχής ευταξίαν» (Ε.Π.Ε. 32, 270).

Ρόδο και μήλο μαζί μας κάνουν το ροδόμηλο. Και υπάρχει τέτοιο δένδρο. Η Εκκλησία είναι μία ροδομηλιά. Μας προσφέρει το μήλο για να τρεφόμαστε, το ρόδο για να ευφραινόμαστε. Ρόδο οι εντολές του Θεού, το Εύαγγέλιο. Όποιος διαβάζει Αγία Γραφή, ευφραίνεται με θεία ευφροσύνη. «Τρυφήσωμεν παγκαρπίαν των θείων εντολών». Μήλο, τροφή γλυκύτατη, μάννα ουράνιο, η θεία Κοινωνία. «Γεύσασθε…».

Ας απολαύσουμε τα ρόδα και τα μήλα της χάριτος της Παρθένου Παναγίας, του Θεανθρώπου γλυκύτατου Ιησού και της γλυκείας ζωής της Εκκλησίας. Για να φθάσουμε στο γλυκύ παράδεισο. Αμήν.

(Αρχιμ. Δανιήλ Γ. Αεράκη, «Στους Χαιρετισμούς», Αθήνα 1990)