Η ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ* Πρωτοπρεσβυτέρου Ἀναστασίου Παρούτογλου

                   

Ἕνα τραγούδι τοῦ Κατηχητικοῦ εὔστοχα λέγει:

«Τοῦτο τὸ σπίτι τὸ μικρὸ ποὺ βλέπετε, διαβάτες,

μὲ τὰ ἀνοιχτὰ παράθυρα καὶ τὰ ζωηρὰ λουλούδια,

δὲν εἶναι μόνο σπίτι, εἶναι καὶ σπιτικό.

Τοῦτο τὸ σπίτι τὸ μικρὸ ποὺ βλέπετε, διαβάτες,

ἔχει μαννούλα τρυφερή, πατέρα στοργικό.

Ἔχει παιδιὰ ποὺ ἔθρεψε ἀπὸ μικρὰ ἡ ἀγάπη

μέσα σ’ αὐτὸ τὸ σπίτι ποὺ ‘ναι καὶ σπιτικό.

Τοῦτο τὸ σπίτι τὸ μικρὸ ποὺ βλέπετε, διαβάτες,

ἔχει γωνιὰ γιὰ τὴ γιαγιά, γωνιὰ γιὰ τὸν παππού.

Ἔχει ἱστορίες γιὰ παιδιά, εὐχὲς νὰ τὸ στηρίζουν,

νὰ ‘ναι ὄχι μόνο σπίτι, ἀλλὰ καὶ σπιτικό.

Χρόνια τώρα τὸ φτιάχνουνε ἡ πίστη κι ἡ ἀγάπη.

Χρόνια τώρα προσεύχεται γονατιστὴ ἡ ἐλπίδα,

νὰ ‘ναι ὄχι μόνο σπίτι, ἀλλὰ καὶ σπιτικό.»

 Ἡ ὡραιότερη ἀνθρώπινη φωλιὰ εἶναι ὁ πανάρχαιος καὶ ἱερὸς θεσμὸς τῆς οἰκογενείας. Φωλιὰ στὴν ὁποία ὁ ἄνθρωπος ξεκουράζεται, ἀναπτύσσεται καὶ δημιουργεῖ. Ξεκίνημα τῆς οἰκογένειας καὶ ρίζα της εἶναι ὁ θεσμὸς τοῦ γάμου. Μυστήριο θεοσύστατο καὶ μέγα.

 Ἡ οἰκογένεια εἶναι ἀπὸ τὰ ὡραιότερα κύτταρα τοῦ κοινωνικοῦ συνόλου. Εἶναι κύτταρο δημιουργίας καὶ διαιωνίσεως τῆς ζωῆς. Ἡ ἀτμόσφαιρα τῆς οἰκογενείας εἶναι ἡ φυσικὴ ὀξυγονοῦχος ἀτμόσφαιρα κάθε φυσιολογικοῦ ἀνθρώπου. Ἐντός της οἱ πνευματικοὶ πνεύμονες ἀναπνέουν καθαρὰ καὶ ἡ ζωὴ κυλᾶ ὄμορφα.

 Τὸ ξέφρενο πνεῦμα τῆς ἐποχῆς μας ὅμως ἔχει δυσμενῶς ἐπηρεάσει καὶ τὸν ὡραῖο καὶ πανανθρώπινο θεσμὸ τῆς οἰκογενείας. Οἱ ἰδέες, οἱ αὐτόχρημα ἐγκληματικὲς γιὰ τὴν ἀνθρώπινη εὐτυχία, περὶ ἐλευθέρων διαβιώσεων καὶ περὶ πρωΐμων καὶ ἀνωρίμων χειραφετήσεων τῶν παιδιῶν ἀπὸ κάθε πατρικὴ καὶ μητρικὴ κηδεμονία ἔχουν κτυπήσει ἀνελέητα τὸν θεσμὸ τῆς οἰκογενείας σὲ ἄλλους λαούς, χωρὶς νὰ λείπουν καὶ περιπτώσεις ἐπιδράσεώς τους στὴ ἄλλοτε «συντηρητική» καὶ μονιασμένη οἰκογένεια.

 Πολλὲς ἀπὸ τὶς ἰδέες τῶν ἡμερῶν μας δὲν προάγουν, δυστυχῶς, τὸν ἀνθρώπινο βίο, δὲν τὸν ἀναπτύσσουν, δὲν τὸν ἀνορθώνουν, ἀλλὰ μᾶλλον τὸν ὑπονομεύουν, τὸν ὑποσκάπτουν καὶ πάμπολλες φορὲς τὸν κατακρημνίζουν.

 Ὅπως ὁ ἀνθρώπινος βίος, ποὺ μοιάζει μ’ ἕνα οἰκοδόμημα, ἔχει ἀνάγκη γερῆς θεμελιώσεως, γιὰ νὰ ἀντέχει στὶς καταιγίδες τῆς ζωῆς, ἔτσι ἡ οἰκογένεια, ποὺ εἶναι καὶ αὐτὴ ἕνα ἀνθρώπινο οἰκοδόμημα, ἔχει ἀνάγκη γερῶν θεμελίων γιὰ νὰ διατηρεῖται ἀρραγὴς καὶ ἀτράνταχτη πάνω στὶς δυσκολίες τῆς ζωῆς.

 Ἡ οἰκογένεια στὸν δικό μας ἑλληνορθόδοξο χῶρο δὲν εἶναι ἁπλὴ συμβίωση, ἀναγκαία καὶ χρήσιμη. Ὑπερβαίνει κατὰ πολὺ τὰ κοινὰ μέτρα ποὺ ἰσχύουν γιὰ τοὺς λαούς. Ἡ δική μας οἰκογένεια εἶναι «ἡ σκηνὴ τοῦ Θεοῦ μετὰ τῶν ἀνθρώπων». Στηριγμένη πάντοτε στὴν εὐλογία τοῦ Θεοῦ διὰ τῶν εὐχῶν τῆς Ἐκκλησίας μας, ἀποτελεῖ «μυστήριον μέγα» καὶ τροφοδοτεῖ, ζωογονεῖ τὸ Ἔθνος μας διαχρονικῶς στὴν πορεία του.

Ἡ παραδοσιακὴ ἑλληνορθόδοξη οἰκογένεια ἐνέπνευσε ποιητές, ζωγράφους, πεζογράφους, οἱ ὁποῖοι διεζωγράφισαν τὸ ἰδανικό της κάλλος.

          Ἡ ἑλληνορθόδοξη οἰκογένεια στήνεται πάντοτε μὲ τὴν εὐχὴ τῶν γονέων καὶ τὴν εὐλογία τῆς Ἐκκλησίας μας, γι’ αὐτὸ καὶ εἶναι ἁγία. Δὲν ἀνοίγεται σπιτικὸ μὲ τυχάρπαστους ἀνθρώπους, μὲ ἐπιπόλαιες ἐπιλογὲς πεζοδρομιακές. Σκέψη,  σύνεση,  προσευχὴ καὶ ἱεροπρέπεια συνοδεύουν κάθε κίνηση τῶν ἀνθρώπων, ποὺ ἐμπλέκονται στὴ διαδικασία αὐτή.

Γι’ αὐτὸ καὶ ὁ Θεὸς εὐδοκεῖ, γι’ αὐτὸ καὶ εὐλογεῖ καὶ χαμογελᾶ στὸ νέο σπιτικό. Ὁ δὲ γάμος ἀποτελεῖ καὶ ὡς Μυστήριο καὶ ὡς παραδοσιακὴ τελετὴ μὲ τὰ σεμνὰ ἤθη καὶ ἔθιμά του, σταθμὸ σημαντικὸ καὶ γιὰ τὴν κοινωνικὴ ὁμάδα (γειτονιά, χωριό) ἐν μέσῳ τῆς ὁποίας συντελεῖται. Ὅλοι δραστηριοποιοῦνται, μικροὶ — μεγάλοι, μὲ τὶς εὐχές, τὶς ἐπισκέψεις, τὰ δῶρα, τὰ νοικοκυρέματά τους, μὲ τὴν ἐκδήλωση τῆς εἰλικρινοῦς χαρᾶς τους νὰ συμμετάσχουν στὸ γενονὸς τῆς οἰκοδομῆς μιᾶς νέας κατ’ οἶκον Ἐκκλησίας. 

          Στὴν παραδοσιακὴ ἑλληνορθόδοξη οἰκογένεια συνυπάρχουν κατὰ κανόνα τρεῖς γενεὲς ἀνθρώπων ὑπὸ τὴν αὐτὴν στέγην, ἁρμονικά, προγραμματισμένα, εὐλογημένα: ὁ παπποῦς καὶ ἡ γιαγιά, ὁ πατέρας καὶ ἡ μητέρα, τὰ παιδιά. Ποῦ λόγος γιὰ «χάσμα γενεῶν»! Κι αὐτὸ ἀκριβῶς εἶναι τὸ θαυμαστὸ ἐπίτευγμα τῆς οἰκογενείας, ὅτι συναρμόζει τόσο διαφορετικὲς ἡλικίες, χωρὶς νὰ συγχέονται οἱ διακριτοὶ ρόλοι κάθε μέλους.

          Ἡ  πολυμελὴς σύνθεση τῆς παραδοσιακῆς οἰκογενείας πολὺ συχνὰ δίνει ἀφορμὲς πανηγυριοῦ στὴν οἰκογένεια. Τὸ καθημερινὸ κοινὸ τραπέζι μὲ τὴν προσευχή του, οἱ ὀνομαστικὲς ἑορτὲς τόσων προσώπων τοῦ σπιτιοῦ, οἱ σχολικὲς ἐπιτυχίες τῶν παιδιῶν, οἱ τιμητικὲς διακρίσεις τους κι ἡ πρόοδός τους, ἡ ἰδιαίτερη παρουσία τους στὶς ἐθνικὲς ἑορτές, ἡ οἰκογενειακή, ἡ ἐπαγγελματικὴ ἀποκατάσταση τῶν παιδιῶν καὶ τόσα ἄλλα δημιουργοῦν εὐλογημένα βιώματα βαθιὰ κι ἀνεξίτηλα στὴν ψυχὴ ὅλων τῶν μελῶν τῆς οἰκογενείας. Τὰ πρόσωπα δένονται μεταξὺ τοὺς μὲ δεσμοὺς ἁγίους καὶ ἀλληλοστηρίζονται. Ὁ σεβασμός, ἡ τιμή, ἡ ὑπακοή, ἡ φιλαδελφία, εἶναι ὅ,τι φυσικότερο νὰ ζοῦν τὰ πρόσωπα αὐτά.

          Πολὺ συχνὰ τὰ παιδιὰ τῶν οἰκογενειῶν αὐτῶν ἀναδεικνύονται καὶ στὰ γράμματα, στὶς ἐπιστῆμες ἢ σὲ ἄλλες νευραλγικὲς κοινωνικὲς θέσεις.

Κι ὅταν ἔλθει ἡ ὥρα νὰ ἀνοίξουν τὸ δικό τους εὐλογημένο σπιτικό, μὲ τὴν εὐχὴ τῶν γονέων καὶ τῆς Ἐκκλησίας, συνεχίζουν τὴν ἁγία οἰκογενειακὴ παράδοση, ποὺ ἔζησαν στὸ πατρικό τους σπίτι.

          Τέτοιας μορφῆς οἰκογένειες ἔθρεψαν διαχρονικὰ τὸ Ἔθνος μας καὶ τὸ ἀνέδειξαν πολλὲς φορὲς ρυθμιστὴ τῶν διεθνῶν πραγμάτων. Πολλοὶ ἥρωες καὶ μάρτυρες τῆς Πατρίδος μας ἀνδρώθηκαν σὲ τέτοια οἰκογενειακὰ φυτώρια. Καὶ πόσοι ἅγιοι ὀφείλουν τὸν εὐλαβῆ προσανατολισμό τους ἀκριβῶς σ’ αὐτὸ τὸ παραδοσιακὸ οἰκογενειακὸ πλαίσιο. Αὐτὲς οἱ οἰκογένειες ἐνέπνευσαν ἰδανικὰ στὰ παιδιά τους κι ἀνεδείχθησαν ἥρωες, γνωστοὶ ἡ ἄγνωστοι, σὲ κρίσιμες ἐθνικὲς περιστάσεις. Πόσοι Νεομάρτυρες τῆς Ἐκκλησίας μας, νεαρῆς ἡλικίας, ἀναθρεμμένοι ἐν παιδείᾳ καὶ νουθεσίᾳ Κυρίου μέσα στὸ ἅγιο σπιτικό τους, κατέπληξαν ἀγγέλους καὶ ἀνθρώπους μὲ τὸν μαρτυρικό τους θάνατο! Ἔχει νὰ δείξει ἡ ἱστορία μας πολλὰ καὶ ποικίλα παραδείγματα.

 Ἀλλὰ καὶ Ἐθνικοὶ εὐεργέτες ἀνεδείχθησαν πολλοὶ μέσα ἀπὸ τὶς παραδοσιακὲς οἰκογένειες, ποὺ κατέθεσαν ἀνιδιοτελῶς τὴν προσφορά τους γιὰ τὸ καλό τοῦ Ἔθνους μας. Ὄχι μόνο ὅμως στὸν δημόσιο βίο, ἀλλὰ καὶ στὴ διακριτικὴ συντήρηση καὶ μεταβίβαση τῆς ἐθνικῆς, πολιτιστικῆς καὶ θρησκευτικῆς μας κληρονομιᾶς συνετέλεσε τὰ μέγιστα ἡ οἰκογένεια, ὅπως τὴν ξέρουμε. Ἀπὸ γενιὰ σὲ γενιά, ἀπὸ οἰκογένεια σὲ οἰκογένεια παραδίδονται ἱερὲς συνήθειες καὶ συνεχίζονται.

Σήμερα πληθώρα παιδιῶν ἀγνοεῖ τὰ ἁπλούστατα περὶ αὐτῶν τῶν θεμάτων. Κανεὶς στὸ σπίτι δὲν τὰ ξέρει καὶ δὲν τὰ λέει. Ποιὸς θὰ ἀναλάβει τὸν ρόλο τοῦ ἁγίου παδαιγωγοῦ; Ποιὸς θὰ μορφώσει τὴν ἑλληνικὴ νεολαία ποὺ παραπαίει τὸ λιγότερο στὴν ἄγνοια; Ὁ ρόλος τοῦ σημερινοῦ σχολείου, δυστυχῶς, κατήντησε ἐν πολλοῖς ἀρνητικός.

Μόνον ἡ Ἐκκλησία μας ἀπέμεινε ἐλπίδα τοῦ Ἔθνους μας. Ἂς συστρατευθοῦμε κι ἐμεῖς στὸν ἀγώνα της συνειδητά, γιὰ νὰ ἀναστήσουμε, ὅπου εἶναι δυνατόν, τὸ ἀρχαῖον κάλλος τῆς παραδοσιακῆς οἰκογενείας ποὺ διέσωσε τὸ πολύπαθο Ἔθνος μας, ὅσο κι ἂν μᾶς ἀντιστρατεύεται ὁ πειρασμικὸς λογισμὸς «δὲν γίνεται τίποτε! Ὅλα διαλύθηκαν. Μάταιος κόπος, χαμένος χρόνος». Ἂς μὴν ἐνδώσουμε σ’ αὐτόν. Μποροῦμε νὰ κάνουμε ἀρκετά, τὰ ὁποῖα, εὐλογημένα ἀπὸ τὴ χάρη τοῦ Θεοῦ, θὰ ἀποδώσουν μακροπρόθεσμα καρπούς.

Ἡ συστράτευσή μας, λοιπόν, στὸν ἀγώνα τῆς σωτηρίας τοῦ Ἔθνους μας δὲν εἶναι πολυτέλεια ἢ προαιρετικὴ καλὴ πράξη.

Ἡ ζοφερὴ κατάσταση πολλῶν οἰκογενειῶν τῆς πατρίδος μας ἄς μᾶς στρέψει σὲ ἔντονη προσευχὴ ἐκ βαθέων πρὸς τὸν Κύριον, ὥστε νὰ εὐδοκήσει νὰ ἀναστήσει στὰ σπλάγχνα τοῦ Ἔθνους μας ἐθνικὴ ἱστορία. Ἡ Ἐκκλησία μας εὔχεται ἀμέσως μετὰ τὸν καθαγιασμὸ τῶν Τιμίων Δώρων: «Τὰς συζυγίας τῶν πιστῶν ἐν εἰρήνῃ καὶ ὁμονοίᾳ διατήρησον, τὰ νήπια ἔκθρεψον, τὴν νεότητα παιδαγώγησον, τὸ γῆρας περικράτησον». Αὐτὸ τὸ αἴτημα μὲ πίστη καὶ ταπείνωση νὰ τὸ θέτουμε κι ἐμεῖς συχνὰ στὸν Θεὸ Πατέρα. Ὁ ἱερὸς πολυμέτωπος ἀγώνας, στὸν ὁποῖον ἔχει ἐπιδοθεῖ ἡ Ἐκκλησία μας, ἀγκαλιάζει τὴν οἰκογένεια μὲ ὅλες τὶς ἀνάγκες της, πνευματικὲς καὶ ὑλικές.

Βασικὸ ἐφόδιο στὴν ὅλη οἰκογενειακὴ ζωὴ εἶναι ἡ σταθερὴ ἀπόφαση τῶν συζύγων νὰ ζήσουν ὁπωσδήποτε μονιασμένοι, μὲ ἁρμονία καὶ ἀγάπη. Ἡ ἀγάπη εἶναι τὸ μέγιστο φάρμακο τῆς ζωῆς. Ἡ ἀγάπη, ὅπως ἀναφέρει ὁ Ἀπόστολος Παῦλος, «πάντα στέγει καὶ πάντα ὑπομένει». Συζυγία ἁρμονικὴ χωρὶς ἀγάπη εἶναι ἀδύνατη. Ἡ ἀγάπη κάνει τὰ ἀδύνατα δυνατά. Ἡ ἀγάπη κάνει τὴ γῆ παράδεισο καὶ ἐξασφαλίζει τὴν εἰρηνική, γαλήνια καὶ ἁρμονικὴ οἰκογενεικὴ ἀτμόσφαιρα. 

  *ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ‘Ἐρῶ’ , Ζ΄ ΤΕΥΧΟΣ, ΙΟΥΛ.-ΣΕΠ. 2011