Ιστορικές Μαρτυρίες περί του Αγίου Φωτός.

Ακολουθούν ιστορικές μαρτυρίες περί του Αγίου Φωτός, που εμφανίζεται θαυματουργικά κάθε Μ. Σαββάτο και επί πολλούς αιώνες, στον Πανάγιο Τάφο του Χριστού. Το γεγονός αυτό αποτελεί σημείο και επισφράγισμα της Ανάστασης του Χριστού, καθώς το φως αυτό ταυτίζεται με το υπερφυές Φως που διέλαμψε στον Τάφο του Χριστού την ώρα της Αναστάσεώς Του. Το θαύμα του Αγίου Φωτός μαρτυρείται έμμεσα στα Ευαγγέλια. Ενώ επικρατούσε σκοτάδι, ο απ Πέτρος και ο απ Ιωάννης κατάφεραν να δουν τα σεντόνια με τα οποία  ήταν τυλιγμένο το σώμα του Ιησού στο εσωτερικό του Τάφου. Ο άγιος Γρηγόριος Νύσσης, αναφέρει στο έργο του ''Περί της Αναστάσεως του Κυρίου'' τα εξής:  «Όσοι ήταν με τον Πέτρο είδαν και επίστευσαν [...] διότι ο Τάφος ήταν πλήρης από φως, ώστε και αν ήταν νύχτα, είδαν το εσωτερικό του Τάφου με δύο τρόπους, και με τις αισθήσεις και πνευματικώς» (PG 46, 636d).

Μαρτυρία περί του αγίου Γρηγορίου του Φωτιστή (257- 331).   

Ο Αρμένιος ιστορικός Κιρακό Γκαντζάκετσι (1201- 1271), στο έργο του ‘’Η Ιστορία των 
Αρμενίων’’, αναφέρεται στο πρόσωπο του αγίου Γρηγορίου του Φωτιστή (257- 331) που ήταν ο πρώτος Πατριάρχης των Αρμενίων.

Ψηφιδωτό του 14ου αιώνα
Μονή Παμμακάριστου

Η μετάφραση στα ελληνικά προέρχεται από την αγγλική μετάφραση του καθηγητή R. Bedrosian.

«Λένε ότι ο άγιος Γρηγόριος τοποθέτησε μια κανδήλα πάνω στον Τάφο του Χριστού και παρακάλεσε τον Θεό με τις προσευχές του ώστε, στη γιορτή του Πάσχα, ο τόπος να φωτιστεί από ένα άυλο Φως, κάτι το οποίο συμβαίνει μέχρι τις μέρες μας».

(Από μετάφραση της Αγγλικής μετάφρασης του RobertBedrosian).

Μαρτυρία περί του αγίου Θεόδωρου του Σαββαίτη (836).

«Αφού (ο άγιος Θεόδωρος) γευμάτισε με τους πατριάρχες και πέρασε μαζί τους τη Μεγάλη Παρασκευή, το Άγιο Σάββατο, μετά το άναμμα των κανδηλών της Αγίας Αναστάσεως από το ουράνιο Φως, λειτούργησε μαζί με τους πατριάρχες, και ομοίως τέλεσε τη λαμπρή γιορτή κατά την αγία και μεγάλη Κυριακή […]».

(Από τον βίο του αγίου, υπό επισκόπου Εμέσης Βασιλείου, Βιβλιοθήκη Πατριαρχείου Μόσχας)

Άμεση μαρτυρία του γάλλου μοναχού Βερνάρδου (867)

«Αλλά αξίζει να αναφερθεί τι συμβαίνει το Μεγάλο Σάββατο, παραμονή του Πάσχα. Η λειτουργία αρχίζει στον ναό το πρωί. Μετά, όταν τελειώσει, έρχονται μέσα ψάλλοντες το ‘’Κύριε ελέησον’’ μέχρι που ένας άγγελος έρχεται και ανάβει με φως τις κανδήλες οι οποίες κρέμονται πάνω από τον τάφο. Ο πατριάρχης μεταδίδει αυτό το φως στους επισκόπους και στον υπόλοιπο λαό, και ο καθένας δέχεται το Φως στο σημείο που βρίσκεται».

(Από το οδοιπορικό του μοναχού Βερνάρδου, σε μετάφραση της Αγγλικής μεταφράσεως τουJohn Wilkinson).

Επιστολή του Αρέθα Καισαρείας προς τον εμίρη της Δαμασκού (920 μ Χ).

Ο Αρέθας (κάτω δεξιά)

«Αλλά μέχρι και σήμερα, ο άγιος και τίμιος Τάφος Του θαυματουργεί κάθε έτος την ημέρα  της Αναστάσεως. Διότι αφού σβήνει κάθε κανδήλα στην Ιερουσαλήμ, εκεί όπου βρίσκεται ο άγιος Τάφος Του, παρασκευάζεται από τους χριστιανούς μία κανδήλα τυλιγμένη με ύφασμα και κόκκινο μετάξι. Και ενώ ο εμίρης της Δαμασκού παρίσταται πλησίον του αγίου Τάφου, με την είσοδο να είναι σφραγισμένη από αυτόν, και ενώ οι χριστιανοί βρίσκονται στον Ναό της Αναστάσεως και αναφωνούν ‘’Κύριε Ελέησον’’, ξαφνικά παράγεται μια αστραπή και ανάβει η κανδήλα με φως. Και από αυτό το φως λαμβάνουν και ανάβουν και πάλι (τις λυχνίες τους) όλοι οι κάτοικοι της Ιερουσαλήμ».

(Κώδικας Mattei 303, Πατριαρχική Βιβλιοθήκη Μόσχας)

[Από το βιβλίο ‘’Το Άγιον Φως’’, του Χ. Σκαρλακίδη]. 

πηγή