Κυριακή Α., των Αγίων Πάντων – το Αποστολικόν Ανάγνωσμα της Θ. Λ, «Το μυστικόν», λόγος του αειμνήστου Μητροπ. Νικαίας Γεωργίου Παυλίδου.

Το Αποστολικόν Ανάγνωσμα της Θείας Λειτουργίας.
Προς Εβραίους επιστολής Παύλου: ια. 33 – ΙΒ. 2)
Αδελφοί, οι Άγιοι Πάντες δια πίστεως κατηγωνίσαντο βασιλείας, ειργάσαντο δικαιοσύνην, επέτυχον επαγγελιών, έφραξαν στόματα λεόντων, έσβεσαν δύναμιν πυρός, έφυγον στόματα μαχαίρας, ενεδυναμώθησαν απο ασθενείας, εγενήθησαν ισχυροί εν πολέμω, παρεμβολάς έκλιναν αλλοτρίων, έλαβον γυναίκες εξ αναστάσεως τους νεκρούς αυτών, άλλοι δέ ετυμπανίσθησαν, ου προσδεξάμενοι την απολύτρωσιν, ίνα κρείττονος αναστάσεως τύχωσιν” έτεροι δέ εμπαιγμών και μαστίγων πείραν έλαβον, έτι δέ δεσμών και φυλακής. Ελιθάσθησαν, επρίσθησαν, επειράσθησαν, εν φόνω μαχαίρας απέθανον’ περιήλθον εν μηλωταίς, εν αιγείοις δέρμασιν, υστερούμενοι, θλιβόμενοι, κακουχούμενοι, _ ών ουκ ήν άξιος ο κόσμος_, εν ερημίαις πλανώμενοι και όρεσι και σπηλαίοις και ταις οπαίς της γής. Και ούτοι πάντες μαρτυρηθέντες δια της πίστεως, ουκ εκομίσαντο την επαγγελίαν του Θεού περι ημών, κρείττόν τι προβλεψαμένου, ίνα μή χωρίς ημών τελειωθώσι.
ΤΟΙΓΑΡΟΥΝ και ημείς, τοσούτον έχοντες περικείμενον ημίν νέφος μαρτύρων, όγκον αποθέμενοι πάντα και την ευπερίστατον αμαρτίαν, δι’ υπομονής τρέχωμεν τον προκείμενον ημίν αγώνα, αφορώντες εις τον της πίστεως Αρχηγόν και τελειωτήν Ιησούν.
Απόδοση.
Αδελφοί, οι Άγιοι Πάντες με την πίστη κατατρόπωσαν βασίλεια, επέβαλαν το δίκαιο, πέτυχαν την πραγματοποίηση των υποσχέσεων του Θεού, έφραξαν στόματα λεόντων, έσβησαν τη δύναμη της φωτιάς, διέφυγαν τη σφαγή, έγιναν από αδύνατοι ισχυροί, αποδείχθηκαν ήρωες στον πόλεμο, έτρεψαν σε φυγή εχθρικά στρατεύματα, γυναίκες ξαναπήραν πίσω στη ζωή τους τους ανθρώπους τους, κι άλλοι βασανίστηκαν ως το θάνατο, χωρίς να δεχθούν την απελευθέρωσή τους, γιατί πίστευαν ότι μπορούσαν να αναστηθούν σε μια καλύτερη ζωή. Άλλοι δοκίμασαν εξευτελισμούς και μαστιγώσεις, ακόμη και δεσμά και φυλακίσεις. Λιθοβολήθηκαν, πριονίσθηκαν, πέρασαν δοκιμασίες, θανατώθηκαν με μάχαιρα, περιπλανήθηκαν ντυμένοι με προβιές και κατσικίσια δέρματα, έζησαν σε στερήσεις, υπέφεραν καταπιέσεις, θλίψεις και κακουχίες” – ο κόσμος δεν ήταν άξιος νάχει τέτοιους ανθρώπους –“ Πλανήθηκαν σ’ ερημιές και βουνά, σε σπηλιές και σε τρύπες της γης. Όλοι οι παραπάνω, παρά την καλή μαρτυρία της πίστης τους, δεν πήραν ό,τι τους υποσχέθηκε ο Θεός, ο οποίος είχε προβλέψει κάτι καλύτερο για μας, έτσι ώστε να μην φθάσουν εκείνοι στην τελειότητα χωρίς εμάς.
Έχοντας λοιπόν γύρω μας τόσο μεγάλη στρατιά Μαρτύρων, ας τινάξουμε από πάνω μας κάθε φορτίο και την αμαρτία που εύκολα μας εμπλέκει, κι ας τρέχουμε με υπομονή το αγώνισμα του δύσκολου δρόμου που έχουμε μπροστά μας. Ας έχουμε τα μάτια μας προσηλωμένα στον Ιησού, που μας έδωσε την πίστη, την οποία και τελειοποιεί.
Το μυστικόν.
«Δι’ υπομονής τρέχωμεν τον προκείμενον ημίν αγώνα».
Λαμπρά και επιβλητική η σημερινή πανήγυρις, αγαπητέ αναγνώστα. Ηρωική παράταξις αγίων. Νέφος ολοφώτεινο μαρτύρων. Ατελείωτος χορεία ιερών αγωνιστών της πίστεως παρελαύνει ενώπιόν μας. Είναι οι Άγιοι Πάντες, οι πολιτογραφημένοι εις την εν ουρανοίς θριαμβεύουσαν Εκκλησίαν, οι συγκληρονόμοι Χριστού, οι στεφανωμένοι νικηταί του ωραιοτέρου και ιερωτέρου αγώνος. Αυτοί αποτελούν το στέμμα του Βασιλέως Χριστού. Αυτοί είναι τα μυρίπνοα άνθη του Παραδείσου.
Δόξα και τιμή εις τους αξίους αυτούς αγωνιστάς του καλού αγώνος!
Η Εκκλησία όμως δεν είναι κάτι το παλαιόν. Είναι ένας σύγχρονος ζωντανός Οργανισμός, που χρειάζεται και νέους αγωνιστάς. Δι’ αυτό σήμερον μας καλεί δια του Αποστόλου Παύλου να αναλάβωμεν τον αγώνα της αρετής και του καλού με ζήλον και θάρρος και υπομονήν, αφού είναι βέβαιον ότι εις αυτήν μας την ιεράν προσπάθειαν έχομεν πάντοτε συμπαραστάτην και ενισχυτήν τον Αρχηγόν της πίστεως μας, τον Χριστόν. Περί αυτού του πολυπλεύρου αγώνος και του τρόπου της διεξαγωγής του, θα ήτο ωφέλιμον να σημειωθούν, φίλε αναγνώστα, μερικαί σκέψεις εις το σημερινόν μας φυλλάδιον.
1. Ο προκείμενος αγών.
α) Η μάχη δια τον υλικόν άνθρωπον.
Έχει και άλλοτε σημειωθή εις το φυλλάδιον αυτό η αλήθεια, ότι η ζωή είναι ένας συνεχής, ισόβιος και συχνά εξαντλητικός αγών. Από τα πρώτα μας χρόνια αρχίζουν οι πικρίες, τα προβλήματα, τα χτυπήματα, οι κλονισμοί, τα δάκρυα. Στο σβήσιμο μόνον της ζωής μας σβήνουν κι αυτά… Φτώχεια και οικονομικές περιπέτειες, που κάνουν σκληρές τις ημέρες, αρρώστιες και ορφάνια που πληγώνουν την καρδιά, οικογενειακαί περιπέτειαι και ατυχίαι και συγκρούσεις, που όχι σπανίως οδηγούν στην τραγωδία, επαγγελματικές ανωμαλίες και αντιδράσεις που δημιουργούν ερείπια. Εκστρατεία κακίας από ανθρώπους ιδικούς μας, που δεν ήταν δυνατόν να φαντασθώμεν ποτέ. Συκοφαντίες και αχαριστίες και πικρία χολής από πρόσωπα ευεργετηθέντα πολυειδώς. Φωτιά και καπνός από εδώ, παγωνιά και ξεροβόρι από εκεί. Φτωχό κλωνάρι ο άνθρωπος μπροστά σ’ αυτή τη θύελλα της ζωής και του αγώνα. Μία επικύρωσις των λόγων του Κυρίου: Εν τω κόσμω τούτω θλίψιν έξετε.
Β) Ο αγών δια τον ουρανόν.
Και αυτό είναι μόνον η μία πλευρά του αγώνος, και μάλιστα η ευκολότερη. Η άλλη όψις, που έχει σχέσιν με τον αγώνα της ψυχής, είναι πάντα δραματικότερη και συγκλονιστικότερη. Εις τον αγώνα αυτόν συμμαχούν γήινες και άλλες σκοτεινές δυνάμεις. Τα βέλη έρχονται εναντίον μας απ’ όλες τις μεριές, και είναι τα βέλη αυτά «πεπυρωμένα». Ο ίδιος ο εαυτός μας κατ’ αρχήν αντιδρά εις την σωτηρίαν μας. Αυτός καθιστά κουραστική την προσπάθεια της ψυχής να πλησιάση τον Θεόν, να μείνη κοντά Του, να μετέχη των χαρίτων Του. Ποιος από μας δεν έχει προσωπική πείραν αυτών των εσωτερικών κλονισμών, που τόσον παραστατικώς παρέστησεν ο Απόστολος Παύλος με εκείνο το θρηνώδες: «ταλαίπωρος εγώ άνθρωπος! Τις με ρύσεται εκ του σώματος του θανάτου τούτου;». Και γίνεται εν συνεχεία σκληρότερος αυτός ο εσωτερικός αγών, διότι έρχεται και το περιβάλλον με τας επιδράσεις του και τους επηρεασμούς του να ανάψη μεγαλύτερη μέσα μας φωτιά, να κάψη τα φύτρα του καλού, να κάμη στάχτη τους αγνούς μας πόθους. Πόσες ωραίες προσπάθειες ψυχικής αναγεννήσεως δεν επήγαν έτσι χαμένες εξ αιτίας αυτών των επιδράσεων του κακού περιβάλλοντος, που δυστυχώς στις ημέρες μας έγινεν αφόρητα προκλητικό, αμαρτωλό, καταστρεπτικό! Πόσες!
Σ’ αυτήν τέλος την κατάστασιν της ψυχής έρχεται και ο τρίτος παράγων να προσθέση το φαρμάκι του. Ο διάβολος. Δι’ αυτό σημειώνει επιγραμματικά ο Απόστολος Παύλος: «Ουκ έστιν ημίν η πάλη προς αίμα και σάρκα, αλλά προς τους κοσμοκράτορας του σκότους του αιώνος τούτου». Και είναι αυτή η πάλη συχνά σκληρά, εξοντωτική. Αντικειμενικός σκοπός του εχθρού η πλήρης υποταγή της ψυχής μας, η υποδούλωσις. Άπειρα τα θύματα. Αμέτρητοι οι νικημένοι σ’ αυτόν τον εξαντλητικόν αγώνα. Αμέτρητοι!
2. Η λανθασμένη τακτική.
Ενώπιον αυτού του πολυπλεύρου και σκληρού αγώνος, ακολουθεί συνήθως ο άνθρωπος λανθασμένην τακτικήν. Βλέπει τας δυνάμεις του μικράς και εξησθενημένας, και μπροστά στα αγωνιώδη, στα αμείλικτα, στα δραματικά προβλήματα της ζωής, μπροστά στη συνεχή χολή, με την οποίαν τον ποτίζει ο βίος, τα χάνει, αποκαρδιώνεται, λιποτακτεί. Λυγίζει η αντοχή του, περιέρχεται εις μίαν κατάστασιν μελαγχολίας και μαρασμού, που όχι σπανίως συντρίβει την υγείαν του σώματος και οδηγεί προώρως εις τον τάφον. Κάποτε αυτή η αποκαρδίωσις είναι τόση ώστε να χάνη ο άνθρωπος τελείως την αυτοκυριαρχίαν του και να προβαίνη εις πράξεις ολέθριες και τραγικές, όπως ο βίαιος τερματισμός της ζωής του δια της αυτοκτονίας.
Η ιδία λανθασμένη τακτική παρατηρείται και εις την άλλην μορφήν του αγώνος, του πνευματικού. Βλέπει πόσον ισχυρά είναι μέσα του η κλίσις και ροπή προς την αμαρτίαν, διαπιστώνει έπειτα πόσον εντόνως επηρεάζεται η ψυχή του προς το κακόν από τας συνεχείς επιδράσεις της συγχρόνου κοινωνίας, με τους εξωφρενισμούς της, με το αχαλίνωτο πνεύμα του επικρατούντος ηδονισμού, με την τάσιν να ξερριζώση κάθε αρχήν ηθικής και αρετής. Αισθάνεται κατόπιν ολοκάθαρα του διαβόλου την τρομακτικήν πίεσιν επάνω εις την πολιορκημένην από τους εχθρούς ψυχήν του, και μονολογεί «Πάει, δεν είναι δυνατόν να κάμω τίποτε, δεν ημπορώ πλέον να αντιδράσω, ματαιοπονώ». Και παραδίδει εις τους εχθρούς το κλειδί της ψυχής. Και γίνεται παίγνιο εις τα χέρια των. Και μεταβάλλεται εις τραγικόν Προμηθέα δεσμώτην, τον οποίον η αμαρτία πλέον έχει δέσει γερά στον βράχο της καταστροφής.
Και όταν τον πλησιάζουν ψυχές που μπόρεσαν να ξεφύγουν από τα δεσμά και τον καλούν να πάει και αυτός στο φως, στη χαρά της ζωής, στην αλήθεια, που όλη η πλάσις διακηρύττει, αυτός αποκρίνεται με τα απαισιόδοξα εκείνα λόγια ενός τέτοιου θλιβερού ναυαγού της ζωής: «Όλη η πλάση σε προσμένει για να σύρης τον χορό», του λένε. Και απαντά: «Μη ζητάς να με αναστήσης. ΔΕΝ ΜΠΟΡΩ.» Αλλοίμονον! Σκλάβοι φριχτοί, θλιμμένα της ζωής απομεινάρια. Τούτο μόνον ημπορούν να πούν : δεν μπορώ!
3. «Δι’ υπομονής τρέχωμεν…
Τραγικά της αποκαρδιώσεως τα ερείπια, αγαπητέ. Τα είδαμε στην παραπάνω παράγραφο. Τα διαπιστώνομε κάθε μέρα σ’ αυτή τη ζωή. Τι θα κερδίση ο αγωνιστής άνθρωπος με το κλάψιμο και το λουμινάλ; Τι; Την συντριβή. Αυτό θα κερδίση. Αλλού, λοιπόν, πρέπει να πάμε για τη λύση. Δεν θα χρειασθή όμως να κουρασθώμεν αναζητώντας. «Δι’ υπομονής τρέχωμεν…», μας συμβουλεύει σήμερα ο Απόστολος. Υπομονή. Είναι η ρωμαλέα εκείνη δύναμις της ψυχής, είναι η γρανιτένια απόφασις της καρδιάς. Είναι το ανεκτίμητο μυστικό του αγωνιστού, που εγγυάται τη νίκη, την τελειότητα. Ηρεμεί με το καταπληκτικό αυτό αντίδοτο η ανθρώπινη πληγωμένη καρδιά. Ισορροπεί. Βλέπει τα πράγματα καθαρότερα. Έχει την ευχέρεια μετά να προχωρήση χωρίς νευρικότητες, χωρίς εξάψεις, με σταθερότητα. Γρήγορα θα δημιουργηθούν στον άνθρωπο αι προϋποθέσεις της αισιοδοξίας. Σύννεφο είναι, γρήγορα θα περάση, έλεγεν ο Μ. Αθανάσιος στους χριστιανούς που έκλαιαν διότι η οργανωμένη κακία εξόριζε τον ποιμενάρχη των. Θα περάση! Αλήθεια, όλα περνούν. Και τα πικρότερα ποτήρια λησμονούνται. Κάποτε έρχεται η ώρα που οι δοκιμασθέντες στη ζωή επαναλαμβάνουν με ανακούφισιν τα λόγια του Ψαλμωδού. «Διήλθομεν δια πυρός και ύδατος και εξήγαγες ημάς εις αναψυχήν».
Μέσα στην υπομονή ο πιστός εξαγιάζεται, τελειοποιείται, ακτινοβολεί! «Η δε υπομονή ας παράγη πλήρη τον καρπόν της τελειοποιήσεώς σας, δια να είσθε τέλειοι και ολόκληροι, μη υστερούντες εις τίποτε», εύχεται ο Θείος ‘Ιάκωβος. Τέλειοι και ολόκληροι ! Δι’ αυτό μετ’ ολίγους στίχους μακαρίζει εκείνους που με υπομονή, βαστάζοντες τας δοκιμασίας της ζωής, θα λάβουν ως αμοιβήν τον στέφανον της δόξης.
Και αυτήν την υπομονήν καλείται ο χριστιανός να επιδείξη και εις τον άλλον αγώνα, τον ψυχικόν. Να μην αποκαρδιώνεται από τας δυσκολίας ακόμη και από τας τυχόν πτώσεις του. Έτσι είναι. Κανένας δεν ενίκησε την κακίαν εύκολα, χωρίς αγώνα και τραύματα. Όλοι οι άγιοι επάλαιψαν σκληρά με τας δυνάμεις του κακού εις την ζωήν των. Δεν εξεκαθάρισαν το εσωτερικόν των από την σκουριάν ούτε αμέσως ούτε ανωδύνως. Πολλές φορές η κακία ορθούτο εμπρός των με μανίαν και δολιότητα. Σαν σίφουνας, σαν καταιγίδα απειλούσε τότε το παν. Ζητούσε την παράδοσιν της ψυχής άνευ όρων. Όμως όχι! Το οχυρό ανθίστατο. Με υπομονήν και θάρρος η ψυχή συνέχιζε την πάλη. Και αν ακόμη έπεφτε, εσηκώνετο αμέσως. Διότι χριστιανός δεν είναι εκείνος που δεν πέφτει. Άνθρωπος είναι κι αυτός. Θα σκοντάψη. Όμως, όταν πέση, σηκώνεται και, έστω με τραύματα, προχωρεί. Δεν τα χάνει, δεν δειλιάζει. Διότι «ουκ έδωκεν ημίν ο Θεός πνεύμα δειλίας, αλλά δυνάμεως και αγάπης και σωφρονισμού» (Β’ προς Τιμόθεον). Σιγά σιγά έτσι κλείνουν οι πληγές και οχυροποιείται η θέλησις, σταθεροποιείται το βήμα. Έρχεται τέλος η νίκη. Έρχεται. Διότι εις την τελευταίαν ανάλυσιν ο χριστιανός νικά χάρις εις την δύναμιν, που λαμβάνει από «Τον της πίστεως Αρχηγόν».
Εις τον Αρχηγόν, αυτόν όλοι οι πονεμένοι, όλοι οι εσταυρωμένοι της γης, όλοι οι πεσμένοι, όλοι οι αμαρτωλοί κατέφυγον δια μέσου των αιώνων. Εγονάτισαν εμπρός εις τον αιματωμένον Σταυρόν Του. Ύψωσαν τα κουρασμένα χέρια των. Έστρεψαν τα δακρυσμένα μάτια των. Προσέφεραν την τραυματισμένην ψυχήν των, την ρυπαράν, την αλυσοδεμένην. Και εφώναξαν μετά κραυγής μεγάλης. «Κύριε, σώσον ημάς». Και, ω του θαύματος! Ο Αρχηγός και Σωτήρ τους έσωσε όλους. Και εσκόρπισε στη ζωή τους φως. Και έκλεισαν οι πληγές, και έσπασαν οι αλυσίδες, και εσταμάτησε το δάκρυ, και εφύτρωσαν πάλιν μέσα των τα λουλούδια του καλού. Πόσο δίκαιον είχεν ο Απόστολος Παύλος όταν διεκήρυττε: «Πάντα ισχύω εν τω ενδυναμούντι με Χριστώ!».
Αδελφοί πονεμένοι, αμαρτωλοί, ακούτε; Πάντα ισχύω με την δύναμιν του Θεού. Πάντα! Ας είναι ευλογημένον το όνομά Σου, Κύριε! Ας είναι ευλογημένον!
Αγαπητοί,
Η σκηνή εις το Νοσοκομείον. Ο άρρωστος έχει καρκίνον εις την γλώσσαν. Η απόφασις των ιατρών είναι σκληρά. Πρέπει να κοπή η γλώσσα δια να σωθή ο ασθενής. Όλα είναι έτοιμα. Το χειρουργείον δέχεται μετ’ ολίγον τον άρρωστον. Τότε ένας εκ των ιατρών στρέφεται προς αυτόν και με πολύν πόνον ψυχής του λέγει: «Αγαπητέ μου, σε ολίγα λεπτά θα γίνη η εγχείρησις. Εις την ζωήν σου πλέον δεν θα ημπορείς να ομιλής. Ειπέ τώρα αν θέλης τας τελευταίας λέξεις του βίου σου». Ο ασθενής εσκέφθη ολίγον. Έστρεψεν ακολούθως το βλέμμα του προς τον ουρανόν. Επλημμύρισαν τα μάτια του από δάκρυα και είπεν ήρεμα: «Ας είναι ευλογημένον το όνομα του Θεού. Και εσίγησε. Ήσαν αι τελευταίαι του λέξεις…
Αδελφοί πονεμένοι, τραυματισμένοι, εγγαταλελειμμένοι! Αυτή είναι η ζωή. Ένας αγών με δράματα και πτώσεις. Κουράγιο! Και στις τραγικότερες ώρες ημπορούμεν να μένωμεν ορθοί, αρκεί να έχωμεν υπομονήν και πίστιν εις τον Αρχηγόν.
Οι Άγιοι Πάντες με την νίκην των επικυρώνουν την αλήθειαν αυτήν. Και ο ασθενής με την κομμένην γλώσσα μάς αποκαλύπτει σήμερα τόσον συγκλονιστικά της νίκης το μεγάλο μυστικόν.
Από το βιβλίο «Φως ταις τρίβοις μου», του Μητροπολίτου Νικαίας, Γεωργίου Παυλίδου, σελίς 52 και εντεύθεν.
Επιμέλεια κειμένου, Δημήτρης Δημουλάς