Γιατί τόσο ἀντιμεταφυσικὸ μένος;

 

Γιανναρᾶς Χρῆστος

Ἀπὸ ἀγανάκτηση (ὁμολογημένη) γιὰ τὴ δίχως ἀντίλογο προπαγάνδα τῆς «προοδευτικῆς» δημοσιογραφίας, θὰ παρακαλοῦσα νὰ μοῦ ἐπιτραπεῖ ἕνα ἐρώτημα:

Ἂς ὑποθέσουμε μία ταινία διάρκειας ἑνὸς λεπτοῦ ποὺ θὰ φιλοδοξοῦσε νὰ παρουσιάσει τὸ Μουσεῖο τοῦ Λούβρου, τὴν ἱστορία του, τὴ σημασία του γιὰ τὸν πολιτισμό. Καὶ δώδεκα δευτερόλεπτα, τὸ ἕνα πέμπτο τῆς ταινίας, νὰ εἶχαν διατεθεῖ γιὰ νὰ προβάλουν τὸν μανιακό, ποὺ πρὶν ἀπὸ μερικὰ χρόνια στὸ Λοῦβρο «μαχαίρωσε» τὴν Τζιοκόντα. Θὰ καταριόμασταν σὰν «σκοταδιστὲς» καὶ ὑπέρμαχους τῆς «λογοκρισίας» ὅσους διαμαρτύρονταν γιὰ τὴν ὑπερβολὴ (ἢ τὴ σκοπιμότητα) τῆς ἔμφασης στὸν βανδαλισμό;

Θὰ ἤμουν εἰλικρινὰ εὐγνώμων σὲ ὅποιον μὲ βοηθοῦσε νὰ καταλάβω, γιατί στὴ σημερινὴ Ἑλλάδα θεωρεῖται «προοδευτικὸς» καὶ ἐξασφαλίζει καριέρα ὅποιος κατασυκοφαντεῖ τὴν ἱστορία τοῦ τόπου του καὶ τοῦ λαοῦ του. Θέλουμε νὰ παρουσιάσουμε στὸ διεθνὲς κοινὸ τὴ σχέση τοῦ λαοῦ μας μὲ τὸν Παρθενώνα σὲ μία μονόλεπτη καταγραφὴ ἱστορίας εἴκοσι πέντε αἰώνων. Καὶ ἀφιερώνουμε τὸ ἕνα πέμπτο τῆς παρουσίασης στὴν πικάντικη ἐξαίρεση: σὲ κάποιους κάποτε φανατικοὺς βάνδαλους τοῦ κοινωνικοῦ περιθωρίου (ποὺ ὑπάρχουν πάντοτε σὲ κάθε ἐπὶ γῆς κοινωνία). Καταλογίζοντας τὸ σύμπτωμα στὴ σύνολη μεταφυσικὴ παράδοση τοῦ λαοῦ τῶν Ἑλλήνων.

Γιὰ τοὺς «προοδευτικοὺς» δημοσιογράφους, οἱ ρασοφορεμένοι βάνδαλοι, ποὺ στὴ μονόλεπτη ταινία καταστρέφουν μὲ σφυριὰ τὰ μεγαλουργήματα τῆς γλυπτικῆς τέχνης στὸν Παρθενώνα, δὲν εἶναι περιθωριακοὶ ψυχοπαθεῖς, εἶναι ἡ Ἐκκλησία, ἡ θεσμικὴ ἔκφανση τῆς μεταφυσικῆς παράδοσης τῶν Ἑλλήνων. Καὶ τὸν θεσμὸ θέλουν νὰ τὸν βλέπουν ὅπως τοὺς τὸν μάθανε στὰ ἰδεολογικὰ ποιμνιοστάσια: Ὄχι στὴν καταγωγικὴ ἑλληνική του διαμόρφωση, ἀλλὰ σὰν τὴν ἐκτρωματική του ἀλλοτρίωση σὲ ἐξουσιαστικὸ μόρφωμα, ὅπως τὸ κράτος τοῦ Βατικανοῦ στὴ Δύση.

Ἀσφαλῶς καὶ οἱ «δεσποτάδες» τῆς ἑλλαδικῆς παρακμῆς σήμερα συνεισφέρουν ἐνεργὰ σὲ αὐτὴ τὴν ἐκτρωματική, ἐξουσιαστικὴ ἀντίληψη γιὰ τὴν Ἐκκλησία – δικαιώνουν τὴ συμπλεγματικὴ ἐμπάθεια ποὺ θέλει πεισματικὰ νὰ ἀγνοεῖ τὸ ἐκκλησιαστικὸ γεγονὸς ὡς λαϊκὸ σῶμα. Ἀλλὰ τὴν ἔκπληξη ποὺ εἶναι ὁ πολιτισμός, ὡς ἱστορικὴ σάρκα τῆς μεταφυσικῆς παράδοσης τῶν Ἑλλήνων, τὴ γέννησε τὸ ἐκκλησιαστικὸ σῶμα τοῦ λαοῦ, ὄχι οἱ παρακμιακοὶ ρασοφόροι τοῦ σήμερα οὔτε κάποιες ἐξαιρέσεις ψυχανώμαλων πρὶν ἀπὸ δεκαέξι αἰῶνες!

Ὁ λαός, ποὺ συγκροτεῖ τὸ ἐκκλησιαστικὸ γεγονός, συνέχισε μὲ τὸν Ρωμανὸ καὶ τὴν Κασσιανὴ τὴν ποίηση τῆς Σαπφοῦς καὶ τοῦ Πινδάρου (κατέγραψε τὴ συνέχεια ὁ C. Trypanis στὴν ἀνθολογία του: The Greek Verse, στὰ Penguin Books). Συνέχισε ὁ λαὸς τὴν τραγωδικὴ δραματουργία στὴν ἐκκλησιαστικὴ λατρευτικὴ «λειτουργία», τὴν πάλη τῆς γλυπτικῆς καὶ τῆς ἀρχιτεκτονικῆς γιὰ θέα τοῦ «ὄντως ὑπαρκτοῦ» τὴ μετέθεσε στὴ ζωγραφικὴ τῶν Εἰκόνων τοῦ Σινᾶ, τῆς Μονῆς τῆς Χώρας, τοῦ Πανσέληνου, στὴν ἀρχιτεκτονική τῆς Ἅγια-Σοφιᾶς. Ἡ ὀργανικὴ συνέχεια τοῦ ἀρχαιοελληνικοῦ φιλοσοφικοῦ λόγου ἐκφράστηκε δυναμικὰ στὸ ἔργο τοῦ Ἀθανάσιου Ἀλεξανδρείας, τῶν Καππαδοκῶν, τοῦ Μαξίμου, τοῦ Ἰωάννη Δαμασκηνοῦ, τοῦ Γρηγορίου Παλαμᾶ. Ἡ ἡρακλείτεια ταύτιση τοῦ κοινωνεῖν - ἀληθεύειν, ὁ πλατωνικὸς ἔρως ὡς ὁδὸς γνώσης, ἡ ἀριστοτελικὴ λογικὴ μέθοδος καὶ τὸ κριτήριο κοινωνικῆς ἐπαλήθευσης τῆς γνώσης θεμελιώνουν τὴν ἐκκλησιαστικὴ ἀπαίτηση συνεποῦς ἐμπειρισμοῦ στὴν ἑλληνικὴ Ἀνατολή. Καὶ ὁδηγοῦν σὲ ρήξη (Σχίσμα) μὲ τὴ μεταρωμαϊκὴ Δύση τῶν ἐπήλυδων βαρβαρικῶν φύλων, παγιδευμένων στὸν πρωτογονισμὸ τῆς ἀνάγκης γιὰ αὐθεντίες, δόγματα - θωράκιση τοῦ ἐγὼ μὲ βεβαιότητες.

Ὅταν ξέρει κανεὶς ὅτι ἐπὶ χίλια χρόνια, στὸ χλευαστικὰ ὀνομαζόμενο ἀπὸ τοὺς Δυτικοὺς «Βυζάντιο», τὰ παιδιὰ ξεκινοῦσαν ἀνάγνωση καὶ γραφὴ μὲ ἀλφαβητάρι τὸν Ὅμηρο, τότε τὰ δώδεκα δευτερόλεπτα ἐμφατικῆς προβολῆς τῶν ψυχανώμαλων τοῦ περιθωρίου στὴ μονόλεπτη ταινία γιὰ τὸν Παρθενώνα εἶναι τουλάχιστον ἀνεξήγητη μεροληψία ποὺ μοιάζει μὲ κακόβουλη προπαγάνδα. Ἀλλὰ καὶ ἂν τὸ ἐπίπεδο ἐκκλησιαστικῆς αὐτοσυνειδησίας τῶν ἑλλαδικῶν ἐπισκόπτων ἦταν διαφορετικό, ἡ συμπλεγματικὴ ἐμπάθεια τῆς μονόλεπτης γιὰ τὸν Παρθενώνα ταινία, θὰ εἶχε συναντήσει μόνο χαμόγελα συγκατάβασης. Ὄχι ἀπαιτήσεις νὰ ἐπιβάλλεται μὲ τὸν χωροφύλακα ὁ σεβασμὸς στὴν «ἐπικρατοῦσα θρησκεία»!

Μέσα στὰ πέντε τελευταῖα χρόνια εἴχαμε οἱ Ἕλληνες δύο ἀπανωτὲς εὐκαιρίες (ποὺ δὲν θὰ ξανάρθουν) νὰ δηλώσουμε, μπροστὰ στὸ σύνολο σχεδὸν πληθυσμὸ τοῦ πλανήτη, τὴν πολιτιστική μας ταυτότητα – ἐνεργὸ ἑτερότητα πρότασης πολιτισμοῦ ποὺ νὰ ἐνδιαφέρει πανανθρώπινα: Εἴχαμε τὶς τελετὲς ἔναρξης καὶ λήξης τῶν Ὀλυμπιακῶν Ἀγώνων τοῦ 2004 καὶ τὴν ἀνέγερση τοῦ καινούργιου Μουσείου τῆς Ἀκρόπολης τῶν Ἀθηνῶν. Καὶ σκέφτομαι: Πῶς θὰ ἔκριναν τὴν ἀνταπόκρισή μας στὶς μοναδκὲς αὐτὲς εὐκαιρίες μαρτυρίας κάποιοι δάσκαλοί μας ἀπὸ ἕνα χθὲς ὄχι πολὺ μακρινό; Ὁ Τσαρούχης, ὁ Ἐλύτης, ὁ Πικιώνης, ὁ Ἐγγονόπουλος, ὁ Παπαλουκᾶς, ὁ Κόντογλου, ὁ Ζάχος, ὁ Κεφαλληνός, ὁ Σεφέρης, ὁ Τατάκης, ὁ Θεοτοκᾶς, ὁ Γκάτσος, πῶς θὰ ἀντιδροῦσαν στὸ ἀρχιτεκτόνημα τοῦ Τσουμί, στὴν ταινία τοῦ Κώστα Γαβρᾶ, πῶς θὰ ἔκριναν τὴν ἰδιοφυῆ ἐντυπωσιοθηρία, σκηνογραφικὴ καὶ σκηνοθετική, τοῦ Δημήτρη Παπαϊωάννου; Θὰ κατάπιναν βουβὰ τὴν παραίτηση ἀπὸ κάθε ἑτερότητα, τὴν εἰκόνα μιᾶς Ἑλλάδας μὲ ἐπιδόσεις μόνο μεταπρατισμοῦ, μόνο ἐπαρχιώτικης μειονεξίας;

Δὲν ἔχει νόημα νὰ ἐμπλέκουμε τίμια ὀνόματα τοῦ χθὲς σὲ διχογνωμίες τοῦ σήμερα. Ἀλλὰ κάποια ὀνόματα ὑπογραμμίζουν ἀποκαλυπτικὰ τὸ κενό, τὴν ὀρφάνια μας σήμερα ἀπὸ μπροστάρηδες μαχητικῆς εὐθυκρισίας, εὔτολμης ἀνιδιοτέλειας. Μοιάζει δίχως ἀντίλογο σήμερα ἡ ἀναιδέσατη ταύτιση τῆς «προόδου» μὲ τὸν ἀφελληνισμό, μὲ τὴν κατασυκοφάντηση τῆς Ἱστορίας, μὲ τὸν χλευασμὸ τοῦ «ἱεροῦ». Ἀκόμα καὶ ὅρους ὑγειονομικῆς προστασίας γιὰ τὴ μετοχή μας στὸ Δεῖπνο τῆς Εὐχαριστίας θέλουν νὰ μᾶς ἐπιβάλουν οἱ «προοδευτικοί» μας δημοσιογράφοι – μὲ τὴν ἴδια φασιστικὴ λογικὴ θὰ ἀστυνομεύουν σὲ λίγο καὶ τὴν ὑγιεινή τοῦ ἔρωτα ἐπιβάλλοντας ὁπωσδήποτε τὸ προφυλακτικό. Δὲν ἔχει φραγμοὺς ἡ συμπλεγματικὴ ἐμπάθεια.

Θὰ ἄξιζε, πάντως, νὰ τεθεῖ ἡ ἀπορία, μὲ ἀφορμὴ καὶ τὴν «τσόντα» τῶν δώδεκα δευτερολέπτων: Γιατί τόσο ἀντιμεταφυσικὸ μένος στὴν ἑλλαδικὴ δημοσιογραφία σήμερα; Γιατί καὶ ἐφημερίδες παρήγορης σοβαρότητας καὶ ἀξιοπρέπειας, ποὺ ἀπευθύνονται, κατὰ τεκμήριο, σὲ κοινὸ μὲ αἴσθηση τοῦ «ἱεροῦ», κατακλύζονται ἀπὸ κείμενα συμπλεγματικῆς ἀντιμεταφυσικῆς μονομανίας;

Ὁ πάντοτε ἀνοιχτὸς ἀναζητητής, ὁ τίμιος ἀγνωστικιστής, ἔχει σέβας τοῦ «ἱεροῦ». Ὁ φανατικὸς τῶν ἀντιμεταφυσικῶν βεβαιοτήτων (ὅπως καὶ ὁ θρησκόληπτος) ἔχει πρόβλημα. Πρόβλημα βασανιστικῆς ἀνασφάλειας. Δὲν στομώνει κανεὶς τὶς γονιμότερες μέσα του ἀναζητήσεις, ἁπλῶς γιὰ νὰ ἐκδικηθεῖ κάποιους ἀνυποψίαστους ρασοφόρους τοῦ χθὲς ἢ τοῦ σήμερα. Ὅμως, γιατί μιὰ κοινωνία νὰ «παιδαγωγεῖται», μονότροπα μὲ ψυχολογικὲς ἀνασφάλειες;