Η "ΠΕΝΤΑΡΧΙΑ", Η "ΤΡΙΤΗ ΡΩΜΗ", Η "ΑΓΙΑ ΡΩΣΙΑ" ΚΑΙ Ο ΝΕΟΒΑΡΛΑΑΜΙΣΜΟΣ

Η “ΠΕΝΤΑΡΧΙΑ”, Η “ΤΡΙΤΗ ΡΩΜΗ”, Η “ΑΓΙΑ ΡΩΣΙΑ” ΚΑΙ Ο ΝΕΟΒΑΡΛΑΑΜΙΣΜΟΣ ΚΑΤΑ ΤΟΝ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗ ΒΟΛΟΚΟΛΑΜΣΚ ΙΛΑΡΙΩΝΑ

(Απόσπασμα συνέντευξης του Σεβασμιότατου Μητροπολίτη Βολοκολάμσκ Ιλαρίωνα στον κ. Σπύρο Γιανναρά)

Του Παναγιώτη Τελεβάντου

========

“Πολυπράγμων” ο Μητροπολίτης Βολοκολάμσκ Ιλαρίων; Understatement, όπως λένε οι Αμερικανοί. Το σίγουρο είναι ότι πρόκειται για εξαιρετικά ικανό άνθρωπο ο οποίος έχει όλα τα φόντα για να δημιουργήσει θετικές εντυπώσεις όπου και αν παρουσιαστεί. Ευρυμαθής, πολυμαθής, άνετα πολύγλωσσος, με τον αέρα της άνεσης να κινείται μεταξύ ανακτόρων και πατριαρχικών οίκων, κατόρθωσε σε ελάχιστο χρονικό διάστημα να καταστεί εκκλησιαστική προσωπικότητα της πρώτης γραμμής με παγκόσμια αναγνώριση.

Οι θέσεις που διατύπωσε, στη συνέντευξη που έδωσε στον κ. Σπύρο Γιανναρά, είναι πολύ ενδιαφέρουσες.

Θα αρχίσουμε με την επισήμανση ορισμένων αρνητικών σημείων και θα παρουσιάσουμε στη συνέχεια ορισμένα από τα θετικά σημεία της πολυσήμαντης συνέντευξης που έδωσε.

Η “ΠΕΝΤΑΡΧΙΑ” ΚΑΙ Η “ΤΡΙΤΗ ΡΩΜΗ”

___________

Η αναφορά του στην “πενταρχία” των πατριαρχών είναι όχι μόνον άστοχη - από ορθοδόξου σκοπιάς - αλλά και άκρως επικίνδυνη. Παραλληλίζει ατυχώς την “πενταρχία” - ένα σύστημα που θεσμοθετήθηκε από Οικουμενικές Συνόδους - με μια αιρετική τάση που είναι γνωστή ως “Τρίτη Ρώμη”.

Αναφέρει μάλιστα εντελώς ανακριβώς ότι η “Τρίτη Ρώμη” δεν υποστηρίζεται σήμερα από το Πατριαρχείο Μόσχας. Λυπάμαι να παρατηρήσω ότι ο Σεβασμιότατος παραβίασε τον χρυσό κανόνα ότι “χείλη αρχιερέως ου ψεύδονται”.

Ποια είναι η αλήθεια; Αντί να μιλούν για “Τρίτη Ρώμη”, οι σημερινοί εκκλησιαστικοί ηγέτες, μιλούν για την “Αγία Ρωσία”, η οποία επιδιώκει "να θέσει υποπόδιον των ποδών της, πάντα εχθρόν και πολέμιον". Από την Ιερά Μονή του Αγίου Παντελεήμονος στο Αγιον Ορος, μέχρι την Ουκρανία, την Ιαπωνία, την Κίνα, τις ΗΠΑ, την Ευρώπη, την Ασία, την Ανταρτική!!! αλλά και αυτήν την Βασιλεύουσα.

Το να ισχυρίζεται λοιπόν ο Σεβασμιότατος Βολοκολάμσκ ότι οι οραματισμοί της “Τρίτης Ρώμης” δεν υπάρχουν σήμερα αποτελεί δήλωση καθαρής κοροιδίας που δεν πείθει κανένα.

Η “πενταρχία” θεσμοθετήθηκε για να ανταποκριθεί στις ανάγκες της Εκκλησίας και έτυχε αναγνώρισης από Οικουμενικές Συνόδους και ισχύει για αιώνες, ενώ η λεγόμενη “Τρίτη Ρώμη” ή “Αγία Ρωσία” είναι εθνοφυλετική αίρεση, που καταδικάστηκε ως αίρεση από την Εκκλησία και η οποία θέτει σε θανάσιμο κίνδυνο την αλήθεια της Εκκλησίας.

Ουδεμία σύγκριση μεταξύ των δύο είναι δυνατή χωρίς να προσβάλλεται βάναυσα η ορθόδοξη εκκλησιολογία, αλλά και η κοινή λογική.

ΧΤΥΠΗΜΑ ΚΑΤΑ ΤΟΥ ΝΕΟΒΑΡΛΑΑΜΙΣΜΟΥ

______________

Από τα πολλά θετικά της συνέντευξης του Σεβασμιότατου θα σταθούμε μόνον σε ένα σημείο που χτυπά κατακέφαλα τον Νεοβαρλααμισμό.

Ας σημειωθεί ότι ο Σεβασμιότατος Βολοκολάμσκ τυγχάνει εκπρόσωπος μιας Εκκλησίας με έντονη Δυτική επίδραση. Παρόλα αυτά καταθέτει την ελπιδοφόρα είδηση ότι και στη Ρωσία ακόμη υπάρχει έντονη τάση επιστροφής στη μονοφωνική μουσική.

Πάνω από όλα η αναφορά του στο βίο του Αγίου Αντωνίου είναι συγκλονιστική. “Η εμμονή στη γλώσσα είναι αίρεση”, είπε ο Σεβασμιότατος Δημητριάδος. Πολύ σωστά, Σεβασμιότατε! Γι’ αυτό και εμείς ανησυχούμε σφόδρα από τη δική σας εμμονή και ευάριθμων άλλων οι οποίοι αφελέστατα και αντορθόδοξα πιστεύετε ότι μόλις μεταγλωττίσουμε τα λειτουργικά κείμενα θα υπάρξει αναγέννηση της Εκκλησίας!!!.

Αναφέρει συγκεκριμένα ο Σεβασμιότατος Βολοκολάμσκ: “Σύμφωνα με τους σύγχρονους του Αντωνίου του Μεγάλου, ως ένας άνθρωπος αμόρφωτος που ήταν, ήξερε μόνο τα Κοπτικά. Εν τω μεταξύ, έρχονταν να τον συμβουλευθούν και Ελληνόφωνοι (στην Αλεξάνδρεια εκείνης της εποχή η Ελληνική ήταν γλώσσα πολιτισμού και μόρφωσης). Σε αυτές τις περιπτώσεις, ο Αντώνιος μιλούσε τα Κοπτικά, ενώ ένας μοναχός που ήταν δίπλα του, διερμήνευε στα Ελληνικά. Οι Ελληνες παρακολουθούσαν τον Αγιο, κρατώντας την ανάσα τους. Και αυτό δεν οφειλόταν στην καλή μετάφραση, αλλά επειδή μπροστά τους ήταν ένα παράδειγμα της πραγματικής αγιότητας και ενέργειας του Αγίου Πνεύματος στον άνθρωπο”.

"ΜΟΝΟΝ ΑΣΚΗΤΙΚΕΣ ΑΝΑΓΕΝΝΗΣΕΙΣ ΓΝΩΡΙΖΕΙ Η ΟΡΘΟΔΟΞΙΑ"

_________

Νομίζω ότι το απόσπασμα της συνέντευξης του Σεβασμιότοτου Βολοκολάμσκ δεν χρειάζεται σχόλια. Μιλά από μόνον του εκκωφαντικά. Η Εκκλησία θελει Αγίους. Οχι οπαδούς της “λειτουργικής αναγέννησης”. “Η Ορθοδοξία ασκητικές αναγεννήσεις μόνον γνωρίζει” μας διαβεβαιώνει ο Αγιος Ιουστίνος Πόποβιτς τον οποίο οι Νεοβαρλααμίτες - εν τη πανθαυμάστω αυτών θεολογική αφασία - θεωρούν συνήγορο του κακόδοξου τους φρονήματος. Τέτοια απίστευτη θεολογική ακρισία!!!

Ακολουθεί στη συνέχεια απόσπασμα της εξαιρετικά ενδιαφέρουσας συνέντευξης του Σεβασμιότατου Βολοκολάμσκ κ. Ιλαρίωνα.

*****

– Τους πρώτους αιώνες της Εκκλησίας με τον θεσμό της Πενταρχίας οι επίσκοποι των πέντε πόλεων εκπροσωπούσαν πέντε θεολογικά ρεύματα ή σχολές. Σήμερα, τα εθνικά πατριαρχεία τι αντιπροσωπεύουν στη ζωή της Εκκλησίας;

– Δεν θα ήθελα αυτή τη στιγμή να αναφέρομαι λεπτομερειακά στη θεωρία της λεγόμενης «Πενταρχίας». Αυτή η θεωρία έχει κοσμική αφετηρία και, όπως όλες οι παρόμοιες εκκλησιαστικές πολιτικές θεωρίες, ποτέ δεν επηρέασε τον πυρήνα της Ορθόδοξης πίστεως (όπως και η θεωρία της «Τρίτης Ρώμης», που κάποτε είχε ευρεία διάδοση στη Ρωσία, σήμερα δεν έχει για μας καμία σημασία).

Το θέμα, σχετικά με το ίδιο το γεγονός της ύπαρξης αυτής της έννοιας της «Πενταρχίας» και τον ιστορικό της χαρακτήρα, θέλει διευκρινίσεις και είναι αδύνατη η έκθεση αυτού στο πλαίσιο μιας συνέντευξης.

Επίσης, δεν έχω ακούσει τίποτε για τα πέντε ακριβώς θεολογικά ρεύματα τους πρώτους αιώνες της Εκκλησίας: πιο συχνά γίνεται λόγος για δυο σχολεία, δηλαδή την Αντιοχειανή και την Αλεξανδρινή. Ομως και αυτή η διάκριση με βάση τα γεωγραφικά ή εθνικά κριτήρια είναι πολύ συμβατική.

Ως Ορθόδοξοι όλοι κατά κάποια έννοια μιλάμε μια γλώσσα και χρησιμοποιούμε τις ίδιες νοηματικές κατηγορίες. Σύμφωνα με τους σύγχρονους του Αντωνίου του Μεγάλου, ως ένας άνθρωπος αμόρφωτος που ήταν, ήξερε μόνο τα Κοπτικά.

Εν τω μεταξύ, έρχονταν να τον συμβουλευθούν και Ελληνόφωνοι (στην Αλεξάνδρεια εκείνης της εποχή η Ελληνική ήταν γλώσσα πολιτισμού και μόρφωσης).

Σε αυτές τις περιπτώσεις, ο Αντώνιος μιλούσε τα Κοπτικά, ενώ ένας μοναχός που ήταν δίπλα του, διερμήνευε στα Ελληνικά. Οι Ελληνες παρακολουθούσαν τον Αγιο, κρατώντας την ανάσα τους.

Και αυτό δεν οφειλόταν στη καλή μετάφραση, αλλά επειδή μπροστά τους ήταν ένα παράδειγμα της πραγματικής αγιότητας και ενέργειας του Αγίου Πνεύματος στον άνθρωπο.

Κάθε Τοπική Εκκλησία αποτελεί ιστορική ενσάρκωση της αγιότητας. Πρόκειται για το νέφος των Αγίων της, τους Ναούς και τα μοναστήρια της, τη δική της ιστορία της ευλάβειας.

Αυτή η ιστορική ενσάρκωση αναπόφευκτα έχει ένα εθνικό χαρακτήρα.

Αλλά η θεολογία και η θεώρηση του θείου αποτελούν κοινό μας κληρονόμημα και δεν πιστεύω ότι αποτελεί κληρονομία αυτού ή άλλου εθνικού περιβάλλοντος. Ετσι ήταν παλαιά, έτσι είναι και σήμερα.