Συν πάσι τοις Αγίοις (Αρχ. Ιουστίνου Πόποβιτς)

Πριν την έλευση του Σωτήρος Χριστού στον επίγειό μας κόσμο, εμείς οι άνθρωποι γνωρίζαμε μόνον τον θάνατο, και ο θάνατος εμάς. Κάθε τι το ανθρώπινο ήταν διαποτισμένο με τον θάνατο, αιχμαλωτισμένο και κατανικημένο από αυτόν. Ο θάνατος μάς ήταν πλησιέστερος και από τον εαυτό μας, και περισσότερο πραγματικός από εμάς τους ιδίους. Δυνατότερος, ασυγκρίτως δυνατότερος από κάθε άνθρωπο χωριστά, και από όλους τους ανθρώπους μαζί. Η γη ήταν φρικαλέα φυλακή του θανάτου, και εμείς ανίσχυροι, δέσμιοι και δούλοι του. Μόνον με την έλευση του Θεανθρώπου Χριστού η ζωή εφανερώθη. Εφανερώθη η ζωή η αιώνιος στους απελπισμένους θνητούς, στους αθλίους δούλους του θανάτου, σ’ εμάς.

Η αληθινή ζωή επάνω στη γη αρχίζει ακριβώς με την Ανάσταση του Σωτήρος, διότι είναι ζωή που δεν τελειώνει με τον θάνατο.

Τι είναι οι χριστιανοί; Οι χριστιανοί είναι χριστοφόροι, και επομένως φορείς και κάτοχοι της αιωνίου ζωής. Τούτο δε κατά το μέτρο της πίστεώς τους και κατά το μέτρο της αγιότητός τους, η οποία είναι καρπός της πίστεως. Οι άγιοι είναι οι περισσότερο τέλειοι Χριστιανοί, διότι έχουν αγιασθεί στον μέγιστο, κατά το δυνατόν, βαθμό με την άσκηση της πίστεως στον Αναστάντα και αιωνίως Ζώντα Κύριον Ιησούν. Πράγματι, αυτοί είναι οι μοναδικοί και όντως αθάνατοι μέσα στο ανθρώπινο γένος, διότι με όλο το είναι τους ζουν εν τω Αναστάντι και για τον Αναστάντα Χριστό, και κανένας θάνατος δεν έχει εξουσία επάνω τους. Η ζωή τους ολόκληρη είναι από τον Χριστό και γι’ αυτό όλη είναι χριστοζωή. Η σκέψις τους είναι χριστοσκέψις. Η αίσθησίς τους χριστο-αίσθησις. Ό,τι είναι δικό τους είναι πρώτα του Χριστού και κατόπιν δικό τους. Αν είναι η ψυχή, αυτή είναι πρώτα του Χριστού, και κατόπιν δική τους. Αν είναι η ζωή, είναι πρώτα του Χριστού και μετά δική τους. Σ’ αυτούς δεν είναι αυτοί, αλλά τα πάντα και εν πάσι Χριστός Κύριος.

Γι’ αυτό οι βίοι των Αγίων δεν είναι άλλο παρά η ζωή του Σωτήρος Χριστού επαναλαμβανόμενη σε κάθε άγιο, λίγο ή πολύ, κατά τούτον ή εκείνον τον τρόπον. Ή, ακριβέστερα, είναι η ζωή του Χριστού παρατεινόμενη δια των αγίων. Η ζωή του σαρκωθέντος Θεού Λόγου, του Θεανθρώπου Ιησού, ο οποίος γι’ αυτό και έγινε άνθρωπος, για να μας σώσει και να μας μεταδώσει ως άνθρωπος τη θεία ζωή του. Για να αγιάσει και απαθανατίσει και αιωνιοποιήσει με τη ζωή του ως Θεός, την ιδική μας, ανθρώπινη, ζωή, επάνω στη γη.

Τι είναι οι Πράξεις των Αγίων Αποστόλων; Είναι τα έργα του Χριστού, τα οποία κάνουν οι Άγιοι Απόστολοι με τη δύναμη του Χριστού, ή μάλλον τα κάνουν δια του Χριστού, ο οποίος ζει μέσα τους και ενεργεί δια μέσου αυτών. Και η ζωή των αγίων Αποστόλων τι είναι; Η βίωσις της ζωής του Χριστού, η οποία ζωή μεταδίδεται μέσα στην ‘Εκκλησία, σε όλους τους πιστούς ακολούθους του και συνεχίζεται για πάντα δια μέσου αυτών, οι οποίοι την αντλούν από τα άγια μυστήρια και τις άγιες αρετές.Οι δε Βίοι των Αγίων τι είναι; Τίποτε άλλο από ένα είδος συνέχισης των Πράξεων των Αποστόλων. Μέσα σ’ αυτούς τους Βίους συναντά κανείς το ίδιο Ευαγγέλιο, την ίδια ζωή, την ίδια αλήθεια, την ίδια πίστη, την ίδια αιωνιότητα, την ίδια δύναμη εξ ύψους, τον ίδιο Θεό και Κύριο. Διότι Ιησούς Χριστός, χθες και σήμερα ο αυτός και εις τους αιώνας. Ο αυτός για όλους τους ανθρώπους όλων των αιώνων, ο οποίος διαμοιράζει τα ίδια χαρίσματα και τις ίδιες θείες ενέργειες σε όλους εκείνους που πιστεύουν σ’ αυτόν. Αύτη η συνέχιση όλων των θείων δυνάμεων και ζωοποιών ενεργειών, οι όποίες παραμένουν και παρατείνονται στην Εκκλησία του Χριστού δια μέσου των αιώνων και από γενεά σε γενεά, αποτελεί ακριβώς τη ζώσα Ιερά Παράδοση.

Οι Βίοι των Αγίων εμφανίζουν ακριβώς αυτά τα πρόσωπα, που εγέμισαν από Χριστό τον Θεό, πρόσωπα χριστοφόρα, άγια, στα οποία διαφυλάσσεται και με τα οποία μεταδίδεται η Αγία Παράδοση αυτής της ζωής, που ευρίσκεται μέσα στη Χάρη. Διαφυλάσσεται και μεταδίδεται με την αγία Ευαγγελική πολιτεία τους. Διότι οι Βίοι των Αγίων δεν είναι άλλο παρά οι Ευαγγελικές Θείες αλήθειες, οι οποίες έχουν μεταφερθεί στην ανθρώπινη ζωή μας δια μέσου της χάριτος και των ασκήσεων. Δεν υπάρχει Ευαγγελική αλήθεια, η οποία να μην ημπορεί να μεταβληθεί σε ζωή. Όλες αυτές οι αλήθειες εδόθησαν από τον Χριστό για έναν σκοπό. Για να γίνουν δική μας ζωή, πραγματικότης δική μας, κτήμα δικό μας, χαρά δική μας. Και οι άγιοι, όλοι τους ανεξαιρέτως, ζουν αυτές τις θείες αλήθειες ως το κέντρο της ζωής τους και ως την ουσία του είναι τους. Ακριβώς γι’ αυτό οι Βίοι των Αγίων αποτελούν απόδειξη και μαρτυρία ότι η καταγωγή μας είναι από τον ουρανό. Ότι εμείς δεν είμεθα από τον κόσμον αυτόν, αλλά από τον άλλον. Ότι ο άνθρωπος είναι αληθινός άνθρωπος μόνον εν τω Θεώ, ότι ζούμε επάνω στη γη λαμβάνοντας ζωή από τον ουρανό. Ότι ημών το πολίτευμα εν ουρανοίς υπάρχει, και ότι ο σκοπός μας είναι να ουρανώσωμε τον εαυτό μας, τρεφόμενοι με τον ουράνιον άρτον ο οποίος κατέβη από τον ουρανό στη γη. Ο ουράνιος αυτός άρτος κατέβη στη γη για να μας τρέφει με την αιωνία Θεία Αλήθεια, με την αιωνία Θεία Αγαθότητα, την αιωνία Θεία Δικαιοσύνη, την αιωνία Θεία Αγάπη, την αιωνία Θεία Ζωή, δια της Θείας Ευχαριστίας, δια της ζωής μας εν τω μόνω αληθινώ Θεώ και Κυρίω Ιησού Χριστό. Με άλλους λόγους, η κλήσις μας είναι να γεμίσουμε με τον Θεάνθρωπο Χριστό, με τις θείες και ζωοποιούς ενέργειές του, να φθάσουμε στην ενχρίστωση και χριστοποίησή μας. Εάν εργάζεσαι γι’ αυτό, τότε ευρίσκεσαι ήδη στον ουρανό, παρ’ όλο που περιπατείς επάνω στη γη. Είσαι ήδη όλος εν τω Θεώ, μολονότι το είναι σου παραμένει στα όρια της ανθρωπίνης φύσεως.

Οι Βίοι των Αγίων είναι ιερές μαρτυρίες περί της θαυματουργικής δυνάμεως του Κυρίου Ιησού Χριστού. Στην πραγματικότητα, αυτοί δεν είναι άλλο παρά οι ίδιες οι μαρτυρίες των Πράξεων των Αποστόλων, συνεχιζόμενες δια μέσου των αιώνων, αφού και οι άγιοι δεν είναι άλλο παρά μάρτυρες άγιοι, όπως και οι άγιοι Απόστολοι, που είναι πρωτομάρτυρες. Τίνος μάρτυρες; Του Θεανθρώπου Χριστού. Αυτού που εσταυρώθη, ανέστη, ανελήφθη και ζει αιωνίως. Μάρτυρες του Ευαγγελίου της σωτηρίας, το οποίο συνεχίζει να γράφεται αδιάκοπα με τα άγια ευαγγελικά έργα από γενεά σε γενεά. Διότι ο Χριστός, ο οποίος είναι ο ίδιος σε όλους τους αιώνες, θαυματουργεί συνεχώς με την ίδια θεία δύναμη δια μέσου των αγίων μαρτύρων του. Οι Θείοι Απόστολοι είναι οι πρώτοι άγιοι μάρτυρες του Κυρίου Ιησού Χριστού και της θεανθρωπίνης του οικονομίας, της σωτηρίας του κόσμου. Και οι βίοι τους αποτελούν τις ζωντανές και αιώνιες μαρτυρίες περί του Ευαγγελίου του Σωτήρος, ως νέας ζωής, ζωής χαριτωμένης, ζωής αγίας, θείας, θεανδρικής και επομένως ζωής θαυματουργικής και αληθινής, όπως είναι θαυματουργική και αληθινή η ίδια η ζωή του Σωτήρος Χριστού. Και οι χριστιανοί; Είναι οι άνθρωποι δια μέσου των οποίων συνεχίζεται η αγία θεανθρωπίνη ζωή του Χριστού από γενεά σε γενεά μέχρι τη συντέλεια του αιώνος. Όλοι τους αποτελούν ένα σώμα, το σώμα του Χριστού, την Εκκλησία. Είναι σύσσωμοι με τον Χριστό και ως μέλη του σώματός του ο καθένας έχει τη θέση του στη ζωή του συνόλου. Ο ποταμός της αθανάτου ζωής άρχισε να ρέει, να κυλά ακατάπαυστα από τον Θεάνθρωπο Χριστό, και οι χριστιανοί εισέρχονται δια μέσου αυτού στην αιωνία ζωή.Οι χριστιανοί είναι το Ευαγγέλιο του Χριστού συνεχιζόμενο δια μέσου όλων των αιώνων του ανθρωπίνου γένους.

Στους Βίους των Αγίων όλα είναι συνηθισμένα, όπως στο Ευαγγέλιο, αλλά και όλα είναι παράδοξα, όπως στο Ευαγγέλιο. Όμως και στις δύο περιπτώσεις είναι όλα πραγματικά και αληθινά, κατά έναν μοναδικό τρόπο. Αληθινά δε και πραγματικά κατά την ίδια θεανθρώπινη αλήθεια και την ίδια θεανδρική πραγματικότητα, και μαρτυρημένα με την ίδια αγία δύναμη, θεία και ανθρώπινη, κατά τρόπο θεϊκώς και ανθρωπίνως τέλειο.
Ιδού, ευρισκόμεθα σε χώρο ουράνιο, διότι η γη γίνεται ουρανός δια των άγιων του Θεού.
Ιδού, ότι ευρισκόμεθα μεταξύ των ενσωμάτων αγγέλων, μεταξύ των χριστοφόρων, και όπου είναι αυτοί, εκεί είναι και όλος ο Κύριος ο Θεός, μέσα τους και μαζί τους και μεταξύ τους.

Εμβαθύνετε στους βίους των αγίων. Ιδού, από όλους αυτούς ακτινοβολεί η χαρισματική, η ζωοποιός και σωστική δύναμις της Υπεραγίας Θεοτόκου, η οποία τους οδήγησε από άσκηση σε άσκηση, από αρετή σε αρετή, από τη νίκη κατά της αμαρτίας στη νίκη κατά του θανάτου, από τη νίκη κατά του θανάτου στη νίκη κατά του διαβόλου. Αυτή τους εισάγει στην πνευματική χαρά, όπου δεν υπάρχει οδύνη, λύπη και στεναγμός, αλλά ειρήνη και χαρά εν Πνεύματι Αγίω. Χαρά και ειρήνη από την κερδισμένη νίκη εναντίον κάθε αμαρτίας, κάθε πάθους, κάθε θανάτου, κάθε πονηρού πνεύματος.

Οι Βίοι των Αγίων δείχνουν πολυαρίθμους αλλά πάντοτε βεβαίους δρόμους σωτηρίας, φωτισμού, αγιασμού, μεταμορφώσεως, χριστοποιήσεως, θεώσεως. Δείχνουν όλους τους τρόπους με τους οποίους η ανθρωπίνη φύσις κατανικά την αμαρτία, την κάθε αμαρτία. Πώς νικά το πάθος, το κάθε πάθος. Πώς νικά τoν θάνατο, τον κάθε θάνατο.Ζήτησε να εύρεις τον εαυτό σου μέσα στους Βίους των Αγίων. Θα τον εύρεις οπωσδήποτε μέσα σ’ αυτούς. Ακόμη θα εύρεις εκεί και τα φάρμακα με τα οποία ημπορείς να τον θεραπεύσεις από όλες τις πνευματικές αρρώστιες και να τον κάμνεις υγιή για πάντα. Υγιή και στους δύο κόσμους, εις τρόπον ώστε να μην ημπορέση να σε βλάψει κανένας θάνατος. Θα εύρεις ακόμη μέσα στους Βίους των Αγίων όλα όσα χρειάζονται για να ζήσεις και στους δύο κόσμους. Όσα χρειάζονται σε σένα, ώ άνθρωπε, που είσαι μια αθάνατος ύπαρξις, μια αιωνία ύπαρξις, μια θεανθρωπίνη ύπαρξις, άνθρωπε! άνθρωπε!άνθρωπε!

Την αγίαν όμως ζωή δεν ημπορούμε να τη ζούμε μόνοι μας, αλλά πάντοτε συν πάσι τοις αγίοις, με τη βοήθεια και την καθοδήγησή τους, δια μέσου των αγίων μυστηρίων και των αγίων αρετών μέσα στην Εκκλησία.

Γι’ αυτό, και της Παναγίας, αχράντου, υπερευλογημένης, ενδόξου Δεσποίνης ημών Θεοτόκου και αειπαρθένου Μαρίας, μετά πάντων των Αγίων μνημονεύσαντες, εαυτούς και αλλήλους και πάσαν την ζωήν ημών, Χριστώ τω Θεώ παραθώμεθα!

‘Αμήν! ‘Αμήν! ‘Αμήν!

Επιμέλεια κειμένου, Δημήτρης Δημουλάς.