Κυριακή των Πατέρων της Α΄ Οικουμενικής Συνόδου «αὕτη δέ ἐστιν ἡ αἰώνιος ζωή, ἵνα γινώσκωσί σε τὸν μόνον ἀληθινὸν Θεὸν καὶ ὃν ἀπέστειλας Ἰησοῦν Χριστόν» (Ιω 17,3). εκ της Ιεράς Μητροπόλεως Λαγκαδά

Σήμερα, πρώτη Κυριακή μετά την Ανάληψη του Κυρίου μας και η Εκκλησία εορτάζει τους αγίους Πατέρες της Α΄ Οικουμενικής Συνόδου. Τους θεοφόρους Πατέρες οι οποίοι κατά το έτος 325 μ.Χ συνήλθαν, μετά από διάταγμα του Μ. Κωνσταντίνου στην πόλη Νίκαια της Βιθυνίας και ως μυστικές του Αγίου Πνεύματος σάλπιγγες μελώδησαν «μέλος εναρμόνιον θεολογίας». Ως Αποστολικών παραδόσεων ακριβείς φύλακες κατεδίκασαν τη δυσεβή διδασκαλία του Αρείου ο οποίος έλεγε ότι ο Χριστός δεν είναι Θεός αλλά κτίσμα και αντίθετα, «εὐσεβοφρόνως» «Πατρός, καί Υἱοῦ, καί Πνεύματος Ἁγίου, μίαν οὐσίαν ἐδογμάτισ(αν) καί φύσιν». Διεκήρυξαν ότι ο Χριστός είναι της ίδιας ουσίας με τον Θεό Πατέρα, χωρίς αρχή και χωρίς τέλος, δηλαδή Θεός αληθινός, γι' αυτό και αληθινός Σωτήρας· τον δε Άρειο ως αμετανόητο και επικίνδυνο της «Ἐκκλη­σίας συνοδικῶς τοῦτον ἐξωστρά­κισαν». Έτσι απεδείχθησαν αληθινοί και καλοί ποιμένες.

Βεβαίως, πρωτίστως και κυρίως, «ὁ ποιμὴν ὁ καλὸς» είναι ο ίδιος ο Κύριος. Είναι όμως και εκείνοι οι οποίοι καλώς και αξίως ευρίσκονται εις τόπον και τύπον Χριστού. Όσοι δεν κατέχουν απλώς τη θέση του Χριστού, αλλά και ζουν και εργάζονται όπως εκείνος. Όπως ο Χριστός, έτσι και αυτοί δεν εκμεταλλεύονται και δεν θυσιάζουν τα πρόβατα για το συμφέρον τους, αλλά θυσιάζονται αυτοί για τη σωτηρία των προβάτων.

Όπως από την πόρτα της μάνδρας μπαίνουν τα πρόβατα και σ’ αυτή βρίσκουν ανάπαυση και ασφάλεια, και βγαίνουν και βρίσκουν τροφή, έτσι και ο Χριστός αλλά και οι ποιμένες οι καλοί, παρέχουν στα πρόβατα τα λογικά, τροφή και ανάπαυση και ασφάλεια πνευματική.

Ο Χριστός γνωρίζει τα δικά του λογικά πρόβατα αλλά και αναγνωρίζεται απ’ αυτά. Έτσι και οι καλοί ποιμένες αναγνωρίζουν το ορθόδοξο ποίμνιο αλλά και αναγνωρίζονται από αυτό.

Γενικώς ο Κύριος ήλθε, «ἵνα ζωὴν ἔχωσι καὶ περισσὸν ἔχωσιν». Και αυτό ακριβώς τη ζωή και το περισσόν της ζωής πρέπει να δίνουν οι καλοί ποιμένες, αλλά και εμείς αυτό ακριβώς να ζητάμε απ αυτούς.

Τι είναι όμως η ζωή και το περισσόν της ζωής;

Ο Θεός έπλασε τον άνθρωπο κατ’ εικόνα και ομοίωση δική του, έτσι ώστε η ζωή του να μοιάζει με τη ζωή του Θεού. Τον έπλασε με ψυχή και σώμα και κοντά σε αυτά του έδωσε τη χάρη του, τη χάρη του Αγίου Πνεύματος.

Αυτή η χάρη του Αγίου Πνεύματος κρατά τον άνθρωπο στην κανονική του κατάσταση και τη φυσιολογική ζωή, της ψυχής αλλά και του σώματος.

Όταν ο άνθρωπος με την αμαρτία διακόπτει τη σχέση και κοινωνία του με το Θεό, χάνει τη χάρη του Αγίου Πνεύματος και έτσι γίνεται πνευματικά νεκρός.

Με την αμαρτία η ψυχή και το σώμα αρρωσταίνουν με διάφορες αρρώστιες. Η προσωπική και η κοινωνική ζωή γίνεται κόλαση, τελικά δε επέρχεται και ο σωματικός θάνατος.

Η ζωή λοιπόν του ανθρώπου είναι στενά, άρρηκτα δεμένη με την υπακοή στο θέλημα του Θεού, είναι η ζωή της αρετής, και η στέρηση της ζωής, ο θάνατος, είναι η παρακοή στο θείο θέλημα, η ζωή της αμαρτίας.

Εκτός όμως από την καθ’ όλα επαινετή ζωή της αρετής, που είναι ανθρώπινη προσπάθεια και ενέργεια, και πέρα απ’ αυτή, υπάρχει το περισσόν ζωής, που είναι κάτι το πολύ ανώτερο

Είναι αυτό που κάνει την Ορθοδοξία να διαφέρει από τις άλλες ομολογίες, τον αληθινό χριστιανισμό από τις άλλες θρησκείες και τα διάφορα ηθικοφιλοσοφικά συστήματα, τον άγιο από τους απλώς καλούς ανθρώπους. Είναι, κατά τον Άγιο Κύριλλο Αλεξανδρείας η τελειωτάτη του πνεύματος μέθεξις.

Στην κατάσταση αυτή ο Θεός ενεργεί πάνω στον άνθρωπο και ο άνθρωπος δέχεται λόγω της καθαρότητάς του την ενέργεια του Θεού. Έτσι δεν ενεργεί αλλά πάσχει τα θεία. Όχι με ανθρώπινες, με φυσικές δυνάμεις, αλλά με το Άγιο Πνεύμα βλέπει, ακούει, ζει, εκείνα που «ὀφθαλμὸς οὐκ εἶδε καὶ οὖς οὐκ ἤκουσε καὶ ἐπὶ καρδίαν ἀνθρώπου οὐκ ἀνέβη, ἃ ἡτοίμασεν ὁ Θεὸς τοῖς ἀγαπῶσιν αὐτόν».

Το βάθος και το ύψος και το πλάτος τέτοιων βιωμάτων δεν μπορούμε να καταλάβουμε εμείς που δεν έχουμε προσωπική πείρα τέτοιων καταστάσεων. Όμως μια κάποια ιδέα μπορούμε να πάρουμε από αυτά που αναφέρονται στους βίους των Αγίων, όπως του Αγίου Σεραφείμ του Σάρωφ, και συγκεκριμένα κατά τη συνάντηση που είχε με κάποιον λαϊκό, τον Μοτοβίλωφ.

Ενώ συζητούσαν, με προσευχή του Αγίου γέμισαν Πνεύμα Άγιο. Το πρόσωπό τους έγινε πιο φωτεινό και από τον ήλιο. Η ψυχή τους γέμισε με ανέκφραστη ειρήνη, την ειρήνη του Κυρίου την «ὑπερέχουσα πάντα νοῦν». Μια ανέκφραστη γλυκύτητα ξεχείλιζε από τις καρδιές τους και γέμισε η ψυχή τους απερίγραπτη χαρά. Ενώ βρίσκονταν χειμώνα καιρό μέσα στο δάσος και χιόνιζε, αισθανόταν εξαιρετική θερμότητα και ευωδία άρρητη, την ευωδία του Αγίου Πνεύματος.

Αλλά και σε άλλες περιπτώσεις βλέπουμε οι Άγιοι να επιτελούν υπερφυσικά και θαυμαστά έργα, να διώχνουν δαιμόνια, να θεραπεύουν ανίατες ασθένειες, να γνωρίζουν τα κρυπτά των καρδιών ή τα μέλλοντα να συμβούν.

Όλα αυτά δεν γίνονται με φυσικές δυνάμεις, αλλά τα ενεργεί ο Θεός διά των Αγίων. Αυτά είναι συμμετοχή στη ζωή του Θεού και μ’ αυτή τη συμμετοχή γίνεται ο άνθρωπος Θεός κατά χάριν, και γι’ αυτή τη συμμετοχή μας δημιούργησε ο Θεός. Διά τούτο μας έπλασε ο Θεός τονίζει ο Άγ. Μάξιμος ο Ομολογητής, για να γίνουμε κοινωνοί θείας φύσεως και να φανούμε όμοιοι μ’ αυτόν με την θέωση που κάνει η χάρη του Θεού.

Ο πόθος για τη ζωή και το περισσόν της ζωής, ο πόθος για τη θέωση, είναι έμφυτος στον άνθρωπο και ιδιαίτερα τον νέο.

Όμως υπάρχει φόβος, ο πόθος αυτός, ή να αγνοηθεί, να παραμείνει ακαλλιέργητος και να μαραθεί τελείως, ή να προσπαθήσει ο άνθρωπος να γίνει θεός χωρίς το Θεό και να καταλήξει στο δαιμονισμό.

Ιδιαίτερα η σημερινή, η δική μας εποχή, παρίσταται μάρτυς αυτής της πλάνης, της παραπλανήσεως του ανθρώπου, της απομακρύνσεώς του από το Θεό και της ταλαιπωρίας ή μάλλον της τραγωδίας του. Χαρακτηριστική η περίπτωση των νέων εκείνων οι οποίοι μπρος στις αντιξοότητες της ζωής ή μη βρίσκοντας ανάπαυση αλλά έλλειψη στοργής από το περιβάλλον τους, καταφεύγουν στους τεχνητούς παραδείσους των ναρκωτικών, στο βάθος των οποίων ελλοχεύει ο θάνατος· ο θάνατος της ψυχής και του σώματος. Και είναι κρίμα· χίλιες φορές κρίμα, διότι δίπλα ακριβώς, σε απόσταση αναπνοής από την πορεία αυτή του θανάτου υπάρχει ο δρόμος της ζωής. Υπάρχει αυτός που είπε αλλά και είναι «ἡ ὁδὸς καὶ ἡ ἀλήθεια καὶ ἡ ζωή».

Μόνο διά του Χριστού και μέσα στο Χριστό, μέσα στο Σώμα του που είναι η Ορθόδοξη Εκκλησία, δια των αγίων Μυστηρίων και των αγίων αρετών υπάρχει η δυνατότητα ο θεόπλαστος άνθρωπος να ικανοποιήσει πραγματικά τον βαθύ πόθο του, να αποκτήσει και να έχει ζωή και περισσόν ζωής.

Όμως αυτά είναι λόγια τα οποία δεν μπορούν να συγκινήσουν και να πείσουν όταν δεν μεταφράζονται σε πραγματικότητα ζωής.

Και εδώ αναδεικνύεται η δική μας ευθύνη· η ευθύνη ημών των ανθρώπων της Εκκλησίας των οποίων η ζωή δε μυρίζει άγιο Πνεύμα, στα πρόσωπα των οποίων δεν μπορούν να δουν οι άλλοι να επαληθεύονται οι λόγοι του Χριστού για ζωή και περισσὸν ζωής. Με αυτή την έννοια όλοι είμαστε υπεύθυνοι για όλους, όλοι είμαστε υπεύ­θυνοι για το κακό που υπάρχει γύρω μας.

Όμως εμείς θα θέλαμε να παρακα­λέσουμε όλους τους καλοπροαιρέτους να μη προσέχουν εμάς αλλά τους πραγματικούς χριστιανούς, τους αγίους, στα πρόσωπα και τη ζωή των οποίων μπορεί να δει κανείς τι μπορεί να γίνει ο άνθρωπος εν Χριστώ Ιησού δια του Αγίου Πνεύματος. Αυτό να ποθήσει και αυτό να επιδιώξει, προς δόξαν του ζώντος και ζωοδότου Θεού και ευφροσύνη αιώνιο δική του. Αμήν.