«Σήμερον των Βαΐων ας φάγωμεν εις το τραπέζι τα ψάρια του γιαλού…» (Πατριάρχης Γρηγόριος Ε’)

Η ιστορία και η ελληνική κοινή γνώμη παραμένει διχασμένη επί δύο αιώνες ως προς τον ρόλο του Οικουμενικού Πατριαρχείου Κων/πόλεως στην Επανάσταση του 1821. Ας δούμε ένα μικρό απόσπασμα του λόγου που εκφώνησε ο Γεώργιος Τερτσέτης το Πάσχα του 1853 και ας θυμηθούμε πώς αντιμετωπίστηκε το θέμα των αφορισμών και της Αυτοκεφαλίας την τελευταία πενταετία από τα MME και ιδιαίτερα από το περίφημο “1821” του ΣΚΑΪ.

Γεώργιος Τερτσέτης

“Ανήμερα της εορτής των Βαΐων, την Κυριακήν, φίλοι του έλεγαν και τον παρακαλούσαν, και άνδρες επίσημοι των πρεσβειών, να φύγη, να σωθή· τα μέτρα της οθωμανικής κυβερνήσεως εγίνοντο άγρια, ανήμερα, και καθένας ημπορούσε να προϊδή το μέλλον· τον παρακαλούσαν λοιπόν να φύγη, του επρόσφεραν και τα μέσα.

Μη με παρακινείτε εις φυγήν, είπε εις τους φίλους· μη θέλετε να σωθώ· η ώρα της φυγής μου θα ήτον αρχή σφαγής, ώρα σπαθιού εις την Κωνσταντινούπολιν και την άλλην Χριστιανωσύνην· εύμορφο πράγμα θέλετε να κάμω, μεταμορφωμένος με καμμιά προβιά εις την πλάτην, να φεύγω εις τα καράβια, ή σφαλισμένος εις πρεσβείαν φιλικήν να ακούω εις τους δρόμους τα ορφανά του έθνους μου να σπαράττουν εις τα χέρια του δημίου. Είμαι Πατριάρχης δια να σώσω τον λαόν μου, όχι να τον ρίξω εις τα μαχαίρια της γιανιτζαριάς· ο θάνατός μου ίσως χρησιμεύσει περισσότερον παρ’ ό,τι εδυνόμουν ποτέ να φανταστώ πως θα ωφελήσει η ζωή μου. Οι ξένοι βασιλείς θα ταραχθούν εις την αδικίαν του θανάτου μου· δεν θα ιδούν ίσως με αδιαφορίαν υβρισμένη την πίστην τους εις το πρόσωπόν μου, και όπου είναι άνδρες αρμάτων Έλληνες θα πολεμήσουν με απελπισίαν πολέμου, που συχνά χαρίζει την νίκην, είμαι βέβαιος· κάμετε λοιπόν υπομονήν εις ό,τι μου συμβή.

Απαγχονισμός του Πατριάρχη Γρηγόριου Ε’

Σήμερον των Βαΐων ας φάγωμεν εις το τραπέζι τα ψάρια του γιαλού, και παρεμπρός, εντός ίσως της εβδομάδος, ας φάγουν και αυτά από ημάς. Όχι, δεν θα χρησιμεύσω εγώ περίγελως των ζώντων, και περπατώντας με διάκους και άρχοντας εις τους δρόμους της Οδησσού, της Επτανήσου ή της Αγκώνας να με δαχτυλοδείχνουν τα παιδιά: “ιδού ο φονιάς Πατριάρχης!”. Αν το έθνος μου σωθή και θριαμβεύση, θα μ’ αποζημιώση, ελπίζω, με θυμιάματα τιμής και επαίνου, επειδή έκαμα το χρέος μου. Τέταρτη φορά δεν θα αναιβώ πλέον εις τα μοναστήρια του Άθωνος, δεν το θέλω· χαίρετε, σπήλαια και κορυφαίς του ιερού βουνού· χαίρε, θαλάσσιον κύμα· χαίρε, Σπάρτη και Αθήνα, όπου ήθελα να συστήσω σχολεία επιστημών δια τους νέους της πατρίδος· χαίρε, γη της γεννήσεώς μου Δημητσάνα! Εγώ υπάγω όπου με καλεί, με βιάζει η γνώμη μου, η μεγάλη μοίρα του έθνους και ο ουράνιος Θεός, έφορος θείων και ανθρωπίνων πραγμάτων.

Χρεωστώ εις έναν των ακροατών μου, τον σεβάσμιον Μάρκον Δραγουμην, την ομιλίαν του Πατριάρχου εις τους φίλους του· και η προφητεία της ομιλίας του αλήθευσε· ανήμερα της λαμπρής η γεροντική κεφαλή του, ο ζωηρός οφθλαμός του, που ένέπνεαν χαράν και πίστιν εις τους Χριστιανούς εμελάνιασαν από το αίμα πηγμένον εις το πρόσωπό του·…”

Γεώργιος Τερτσέτης: Ομιλία περί του αοιδίμου Γρηγορίου Πατριάρχου Κωνσταντινουπόλεως, 1853, σ. 36

πηγη/ αντιγραφή

«Πόθω προσέλθωμεν…»

Στην ορθόδοξη πνευματική ζωή ο πόθος παίζει βασικό ρόλο. Χωρίς αυτόν τον άγιο πόθο δεν προσεγγίζεται ορθόδοξα ο Θεός. Στην Ορθοδοξία η σχέση του ανθρώπου με το Θεό δεν είναι συναισθηματική, όπως στις άλλες θρησκείες και τα δόγματα. Είναι υπαρξιακή. Όπως υπαρξιακή και οντολογική είναι η σχέση του βρέφους προς την μητέρα του. Το βρέφος αναζητεί με όλο το είναι του τον μαστό της μητέρας, από τον οποίον αντλεί την ζωή. Έτσι και ο άνθρωπος, ωθούμενος από τον υπαρξιακό πόθο για αιώνια ζωή, σπεύδει προς την Πηγή της, το Θεό. Είναι λοιπόν ο πόθος του ανθρώπου για το Θεό, βασική λειτουργία της υπάρξεως. Αυτό εννοεί ο Κύριος όταν εντέλλεται: «Αγαπήσεις Κύριον τον Θεόν σου εξ όλης της καρδίας σου και εξ όλης της ψυχής σου και εξ όλης της διανοίας σου και εξ όλης της ισχύος σου» (Μάρκ. 12, 30). Όπως βλέπουμε, δεν μένει τίποτε από την φύση του ανθρώπου, που να μη μετέχει στην αγαπητική σχέση ανθρώπου και Θεού. «Ποθήσωμεν ουν τον Θεόν -θα μας πει και ο Αγ. Μάξιμος ο ομολογητής- καθ’ όλην ημών την της φύσεως δύναμιν».
Πόθος, στην γλώσσα της ψυχολογίας, στο επίπεδο δηλ. του φυσικού άνθρωπου, είναι επιθυμία σφοδρή και διακαής προς κατάκτηση και απόλαυση κάποιου αγαθού.

Πόθος, στην γλώσσα της Γραφής και των Πατέρων είναι η ακατανίκητη και φλογερή μεταφυσική δίψα της ψυχής για συνάντηση και ένωση με τον ζώντα Θεό.
Τα λόγια του Δαβίδ στον 41ο ψαλμ. στιχ. 2-3 είναι πολύ χαρακτηριστικά: «Ον τρόπον επιποθεί η έλαφος επί τας πηγάς των υδάτων ούτως επιποθεί η ψυχή μου προς Σε ο Θεός· εδίψησεν η ψυχή μου προς τον Θεόν τον ζώντα· πότε ήξω και οφθήσομαι τω προσώπω του Θεού;»
Τον πόθο οι άγιοι Πατέρες τον αποκαλούν «θείον έρωτα» που σαν άλλο βέλος «τιτρώσκει» (πληγώνει) τη ψυχή του πιστού («ότι τέτρωμαι της σης αγάπης εγώ») και τον παραβάλουν με την σχέση, της νύμφης προς τον νυμφίο. Στο Άσμα Ασμάτων, πολύ παραστατικά παρουσιάζεται αυτή η ερωτική αναζήτηση της νύμφης ψυχής: «αναστήσομαι δη και κυκλώσω εν τη πόλει, εν ταις αγοραίς και εν ταις πλατείαις και ζητήσω ον ηγάπησεν η ψυχή μου…».
Ο ασίγαστος αυτός θείος έρως, ως άλλος «γλυ­κύς τύραννος» -κατά την πατερική έκφραση- ξεσηκώνει την ψυχή σε συνεχή αναζήτηση του Θεού, ώστε να μη την αφήνει ήσυχη ημέρα και νύκτα, κατά το: «εγώ καθεύδω και η καρδία μου αγρυπνεί»! (Άσμα Ασμάτων 5, 2). «Ποίος γαρ πόθος -διε­ρωτάται και ο αββάς Φιλήμων- ούτω δριμύς και αφόρητος, ως ο από Θεού εγγινόμενος τη ψυχή, τη από πάσης κακίας κεκαθαρμένη;».
Οι έχοντες εμπειρία του ένθεου αυτού πόθου, τον παρουσιάζουν και ως πυρ, που καταφλέγει τον άνθρωπο και τον μεταβάλλει σε «φλεγόμενη και μη κατακαιομένη βάτο». Γι’ αυτό το πυρ ομιλεί πάλι ο Δαβίδ και λέει: «εθερμάνθη η καρδία μου εντός μου και εν τη μελέτη μου εκκαυθήσεται πυρ» (Ψαλμ. 38 4). Αυτή ήταν και η μυστική εμπειρία των δύο προς Εμμαούς μαθητών, που διερωτώντο απορημένοι: «ουχί η καρδία ημών καιομένη ην εν ημίν, ως ελάλει ημίν εν τη οδώ και ως διήνοιγεν ημίν τας Γραφάς;». Το πυρ αυτό είναι «εγκάρδιον πυρ», άθλο και φιλόθεο, καθόλου δε «φιλόυλον», κατά τον Αγ. Ιγνάτιο τον Θεοφόρο. Γι’ αυτό και η «επαφή του πυρός αυτού με την καρδιά του ανθρώπου προκαλεί θαυμαστή αλλοίωση όλου του είναι του και χαρίζει σ’ αυτόν καινούργια θεωρία ζωής» (π. Σωφρόνιος του Έσσεξ). Έτσι, γίνεται πλέον κατανοητό ότι ο πόθος για τον οποίον μιλούμε, δεν είναι ένα συναίσθημα από αυτά που γεννά η ανθρώπινη ακάθαρτη καρδιά, αλλά δωρεά άνωθεν κατερχόμενη, ενέργεια του Αγίου Πνεύματος στην ανθρώπινη ύπαρξη, όταν συντρέξουν οι προς τούτο προϋποθέσεις. Αυτό το νόημα άλλωστε έχουν τα λόγια του Κυρίου μας: «πυρ ήλθον βαλείν επί την γην και τί θέλω ει ήδη ανήφθη;» (Λουκ. 12, 49), σύμφωνα και με τον σχολιασμό του Μ. Αθανασίου: «…πυρ ώσπερ νοητόν την του Αγίου Πνεύματος μέθεξιν εμβαλών…».
Το πυρ του θείου πόθου, κατά θεία τακτική, δεν «βάλλεται» στην «γη» της καρδιάς του ανθρώπου, με την ίδια πάντοτε ένταση. Αρχίζει σαν μια μικρή σπίθα και καθώς η ψυχή ολοένα και περισσότερο, καθαιρούμενη, ανοίγεται στην αγάπη του Θεού, αυξάνει σταδιακά, έως ότου ο άνθρωπος γίνει όλος πυρ. «Ει θέλεις γενού όλος πυρ» ήταν η απάντηση του αββά Ιωσήφ, όταν ρωτήθηκε από τον αββά Λωτ: «τί άλλο μπορούσα να κάνω από αυτό που κάνω;» (Γεροντικόν). Υπήρχε ακόμη κάτι καλύτερο και ανώτερο.
Πρέπει επομένως να προηγηθεί προετοιμασία του ανθρώπου. Κατά τους Άγιους Πατέρες χρειάζεται να εμπεδωθεί στην καρδιά ο φόβος του Θεού, μαζί με την τήρηση των αγίων εντολών Του και τον συνεχή αγώνα κατά των «ψεκτών» παθών της ψυχής. Κυρίως απαιτείται έμπονη προσπάθεια ώστε μέσα μας να νεκρωθεί «των ρεόντων ο πόθος» και «των γήινων η προσπάθεια» και προσκόλληση, «ίνα εκ του πολλού χρόνου εντυπωθεί ο πόθος του Θεού εν τη καρδία ημών» (Αγ. Μάξιμος). Εάν δε και σε ένα ακόμη από τα πάθη η ψυχή είναι υποδουλωμένη, δεν είναι δυνατόν, κατά την πατερική εκτίμηση, η φλόγα του θείου πόθου να την πυρπολήσει. Επειδή τότε η ψυχή «έοικε (μοιάζει) αετώ κατεχομένω εν παγίδι υπό του όνυχος και κωλυωμένω την υψιπέτησιν» (Οσ. Θεόγνωστος).
Στον αγώνα, που κάνει κανείς για να απελευθερωθεί από τα σαρκικά και κοσμικά του φρονήματα, μοιάζει με τον άνθρωπο, ο οποίος, θέλοντας να ανάψει μια μεγάλη φωτιά μαζεύει όσο μπορεί περισσότερα ξύλα, διότι: «εν πολλοίς ξύλοις θάλλει πυρ» (Παροιμ. 26, 20). Μάλιστα η μεγάλη Οσία Μητέρα Συγκλητική προσθέτει ότι: «όπως ακριβώς αυτοί που θέλουν να ανάψουν φωτιά, στην αρχή καπνίζονται και δακρύζουν, αλλά μόνον τότε κατορθώνουν αυτό που γυρεύουν να κάνουν, έτσι κι’ εμείς πρέπει να ανάψουμε μέσα μας την θεία φωτιά με δάκρυα και πόνους». Χρειάζεται όμως προσοχή ώστε τα καυσόξυλά μας να μη είναι υγρά -μας συμβουλεύει άλλος άγιος- γιατί δεν καίγονται. Χρειάζεται να παραθέσουμε ξηρά προσανάμματα (Αγ. Θεοφάνης ο Έγκλειστος). Αυτό σημαίνει ότι η αγωνιστική μας προσπάθεια πρέπει να είναι όσο γίνεται πιο γνήσια και πιο συνεπής.
Κατά την διδασκαλία των νηπτικών Πατέρων, την θεία Χάρη ο άνθρωπος την βιώνει πρώτα ως φωτιά που κατακαίει τα αγκάθια των παθών και έπειτα, όταν καούν τα πάθη, την απολαμβάνει ως φως, που φωτίζει τον όλο άνθρωπο, νουν, ψυχή και σώμα. «Παραβίασαι ουν σεαυτόν -συμβουλεύει ο Όσιος Ισαάκ ο Σύρος- μιμήσασθαι την ταπείνωσιν του Χριστού, ίνα μάλλον εξαφθή το πυρ, το εν σοι παρ’ αυτού καταβληθέν, εν ω εκριζούνται πάσαι αι κινήσεις του κόσμου, αι αποκτείνουσαι τον καινόν άνθρωπον». Βλέπουμε ότι το εγκάρδιον πυρ του θείου πόθου, αφού κατακαύσει και εξαφανίσει από την καρδιά κάθε τί το αλλότριο, χαρίζει στον άνθρωπο την εσωτερική λαμπηδόνα. Ο άνθρωπος τότε μοιάζει με το κάτοπτρο, εικόνα, που πολύ συχνά απαντάται στην αγιοπατερική διδασκαλία. Ο λαμπρός εκκλησιαστικός ρήτορας Ηλίας Μηνιάτης λέει ότι ο ήλιος, πέφτοντας παντού, φωτίζει τα διάφορα αντικείμενα και με το φως του τα κάνει απλώς να γίνονται ορατά. Τον καθρέπτη όμως όχι μόνο τον φωτίζει, αλλά φαίνεται σαν να μπαίνει όλος μέσα του και τότε ο καθρέπτης γίνεται σαν να είναι ο ίδιος ο ήλιος, μια άλλη εστία πυρός! Αυτό συνέβη με τους Αγίους μας, που είχαν τον πόθο της ψυχής τους «ολικώς τεταμένον Θεώ». Ο ένθεος πόθος έλιωνε σαν κερί την καρδιά τους και γι’ αυτό έσπευδαν στην νηστεία, την αγρυπνία και την προσευχή «μετά χαράς μεγάλης». Το Ποτήριον του Κυρίου τους μεθούσε «ωσεί κράτιστον» (Ψαλμ. 22, 7). Ο πόθος της αγάπης προς τον πλησίον, τους εξομοίωνε με τον Χριστό. Σήκωναν με πόθο το σταυρό τους και Τον ακολουθούσαν στο ματωμένο μονοπάτι του Γολγοθά, «καθ’ ημέραν αποθνή­σκοντες» (Α’ Κορ. 15, 31). Ο πόθος της ζωής με τον Εράσμιο Νυμφίο, τους οδηγούσε στον πόθο του θανάτου υπέρ Αυτού, επειδή «την επιθυμίαν είχον αναλύσαι και συν Χριστώ είναι, πολλώ γαρ μάλλον τούτο κρείσσον» (Φιλιπ. 1, 23). Γι’ αυτό και ορμούσαν στα μαρτύρια «ως λέοντες πυρ πνέοντες», πυρπολούμενοι από τον πόθο του Χριστού. Πόσον ωραία το αποδίδει αυτό ο ύμνος της Εκκλησίας μας: «Οι άγιοι μάρτυρες πυρί εκκαιόμενοι της του Κυρίου αγάπης, πυρός κατεφρόνησαν και ως θείοι άνθρακες αναπτόμενοι εν Χριστώ έφλεξαν φρυγανώδες πλάνης φρύαγμα»!
«Πόθω προσέλθωμεν…»
Ζώντας κι’ εμείς οι σημερινοί πιστοί σ’ ένα κόσμο, που με την παγερότητα του πνευματικού θανάτου προσπαθεί να σβήσει κάθε ίχνος θείου πυρός εντός των καρδιών μας, ας ακούμε, με την εσωτερική ακοή μας, τη φωνή της Εκκλησίας που μας καλεί συνεχώς να «προσέλθωμεν πόθω, ίνα μέτοχοι ζωής αιωνίου γενώμεθα». Ας ενισχύουμε συνεχώς με κάθε τρόπο την φωτά του θείου πόθου μέσα μας, του οποίου «κόρος ουκ έστι» για τους πιστούς. Μαζί με τον Αγ. Αυγουστίνο ας ζητούμε: «Χριστέ πύ­ρωσόν με όλον τη φλογί Σου, τη γλυκύτητί Σου και τω πόθω Σου». Αμήν.


(Αρχιμ. Αθηναγόρα Καραμαντζάνη, «Ο χριστιανός στον 21^ο αιώνα»)

π. Βασίλειος Ι. Καλλιακμάνης: Δίψα σταγόνας χάριτος

                          


α) Καθώς εισερχόμαστε στην Αγία και Μεγάλη Εβδομάδα, καθένας νοσταλγεί τη χαμένη οικειότητα με τον Θεό, προβληματίζεται για την απουσία ουσιαστικών ανθρώπινων σχέσεων και την υποβάθμιση της ποιότητας της ζωής του.

Σε κάθε περίπτωση, το πρόσωπο του Κυρίου Ιησού που οδηγείται εκουσίως στον Σταυρό, «αίροντας τις αμαρτίες του κόσμου», παρότι αποτελεί «σημείον αντιλεγόμενον», εκπέμπει φως και χάρη.
β) Μακάριοι όσοι έχουν οφθαλμούς καθαρούς και γίνονται δέκτες των «θείων χαρισμάτων που προλάμπουν», και «των μηνυμάτων της εορτής που προτρέχουν» κατά τον ιερό Χρυσόστομο. Και αυτοί είναι γνωστοί μόνο στον Παντογνώστη Θεό, αφού μένουν συνήθως στην αφάνεια και το περιθώριο της κοινωνικής και εκκλησιαστικής ζωής. Είναι οι απλοί αχθοφόροι του Σταυρού του Χριστού αλλά και μέτοχοι της χάριτος και του φωτός.
γ) Είναι όσοι με παιδικό φρόνημα, αμετάθετη πίστη και ακακία συμπορεύονται αγόγγυστα στην οδό του καθημερινού μαρτυρίου. Είναι εκείνοι που επιθυμούν να εορτάσουν από κοντά το πάθος και την Ανάσταση του Κυρίου, και προσέρχονται στις εκκλησιές με «συντετριμμένη καρδιά» και πνεύμα μαθητείας. Εκεί ενώνουν τις προσευχές τους με τις προσευχές των ευλαβών ιερέων και ζητούν το άμετρον έλεος και τη θεία χάρη.
δ) Πρότυπό τους οι φιλακόλουθοι και απλοί μοναχοί του Άθωνα, που περνούν τις περισσότερες ώρες στο ναό προσευχόμενοι, ψάλλοντες και αναγιγνώσκοντες κείμενα ιερά. «Το αθωνικό μεγαλοβδόμαδο», γράφει ο Γέρων Μωυσής Αγιορείτης, «είναι ησύχιο, νηφάλιο, ατάραχο, μυστικό, σε οδηγεί σε χρήσιμη ενδοσκαφή, σε απαραίτητη αυτογνωσία σε αυτοπαρατήρηση κι όχι συνεχή ετεροπαρατήρηση και κατάκριση… Οι Αγιορείτες Γέροντες σιωπηλά συμμετέχουν στ’ Άχραντα Πάθη του Κυρίου. Όταν μιλάς, δεν ακούς. Σιωπούν, για να ακούσουν. Ακούνε, για να βιώσουν. Ότι το αίμα του Γολγοθά χύθηκε για τον καθένα… Να ακούμε και να πράττουμε. Να πράττουμε το αγαθό, ν’ αφήνουμε χώρο και για τον άλλο» (Εόρτια Γράμματα από το Άγιον Όρος, σ. 147-148).
ε) Από την άλλη μεριά, μπροστά στη λάμψη της εκούσιας κένωσης του Υιού και Λόγου του Θεού, της θυσίας και της μακροθυμίας Του φανερώνεται με λίαν εύγλωττο τρόπο η ανθρώπινη μικρότητα. Οι καθημερινές ιστορίες προδοσίας για «τριάκοντα αργύρια», το ευμετάβλητο του όχλου που από το «ωσαννά» οδηγείται απερίσκεπτα στο «άρον άρον σταύρωσον αυτόν», η φαρισαϊκή υποκρισία, καθώς και η εύκολη απάρνηση του διδασκάλου επιβεβαιώνουν του λόγου το αληθές.
στ) Ιδιαίτερα στις μέρες μας υπάρχει δίψα και πείνα χάριτος επουρανίου. Όμως, οι άνθρωποι λόγω της σύγχυσης και του σκοτισμού του νοός δεν προσέρχονται στη λαγαρή Πηγή της ζωής, αλλά τρέχουν αλλού να ξεδιψάσουν και να χορτάσουν. Άλλοι αναζητούν τη χάρη στην υπερκατανάλωση υλικών αγαθών. Γι’ αυτό, όταν δεν έχουν αυτή τη δυνατότητα, απογοητεύονται και απαξιώνουν τη ζωή. Αλλά κι αυτοί που έχουν την οικονομική άνεση, μένουν ανικανοποίητοι, διότι προσπαθούν να χορτάσουν την ψυχή τους με υλικά αγαθά.
ζ) Άλλοι συνωστίζονται στους εθνικούς δρόμους, κυνηγώντας τη χάρη σε κάποιο χωριό της επαρχίας, κοντά στην ανοιξιάτικη φύση και στα «παλιά καλά έθιμα». Αλλά και αυτούς δεν τους γεμίζει την ψυχή ο οβελίας και η επίπλαστη ευωχία, έστω κι αν τους ξεκουράζει προσωρινά το κάλλος της ελληνικής υπαίθρου. Άλλοι διέρχονται από τις εκκλησιές για να ανάψουν ένα κερί, να κάνουν το «θρησκευτικό καθήκον» και να ησυχάσουν τη συνείδησή τους. Κι εδώ η ευθύνη των κληρικών είναι μεγίστη. Διότι οι άνθρωποι αναζητούν και σ’ αυτούς χάρη, και όταν βρίσκουν πνευματική ένδεια και υποκρισία αποθαρρύνονται και σκανδαλίζονται. Τελικά, αγαπητοί συμπρεσβύτεροι, μήπως «εργαζόμενοι» να σώσουμε άλλους μείνουμε κι εμείς «έξω του νυμφώνος Χριστού», άγευστοι της χάριτος;
 

Μακεδονία της Κυριακής 28.04.2013

Κων. Χολέβας - Αραβική άνοιξη και ορθόδοξος χειμώνας

Αραβική άνοιξη και ορθόδοξος χειμώνας 

Καθώς γράφω ακούω τις αντιφατικές πληροφορίες για την τύχη του ελληνορθόδοξο μητροπολίτη Χαλεπίου Παύλου, διότι δεν έχει επιβεβαιωθεί η απελευθέρωσή του.  

Θυμούμαι ότι κατά την πρώτη μου επίσκεψη στη Συρία το 1981 ο ξεναγός του Εθνικού Μουσείου της Δαμασκού μού έδειξε την ειδική αίθουσα Μεγάλου Αλεξάνδρου και την αίθουσα με τα βυζαντινά νομίσματα. Μου είπε δε το εξής: «Από όλους τους λαούς που πέρασαν από την περιοχή οι Ελληνες, Μακεδόνες πρώτα και μετά Βυζαντινοί, είναι οι μόνοι οι οποίοι άφησαν πολιτισμό. Να έρχεστε στη Συρία. Εσείς οι Ελληνες έχετε πολλά δικά σας να δείτε». Και όταν τον ρώτησα για την κατοχή των Οθωμανών Τούρκων, που είναι και μουσουλμάνοι, μου έδειξε μία πλατεία με το μνημείο των μαρτύρων και μου εξήγησε: «Αυτό το μνημείο τιμά τους πατριώτες Σύρους που εξεγέρθηκαν κατά των Τούρκων και σφαγιάστηκαν τον 19ο αιώνα».

Τα γράφω αυτά για να τονίσω ότι ο Ελληνισμός δεν είναι ξένος προς τη χώρα, τον λαό και τα όσα συμβαίνουν σήμερα στην ταλαίπωρη Συρία. Το ένα δέκατο του πληθυσμού περίπου ακολουθεί το ελληνορθόδοξο δόγμα, ενώ η πλειοψηφία είναι Σουνίτες μουσουλμάνοι. Οι ορθόδοξοι ανήκουν στο Πατριαρχείο Αντιοχείας και είναι αραβόφωνοι. Αυτοαποκαλούνται Ρουμ Ορτοντόξ, δηλαδή Ρωμηοί Ορθόδοξοι, απόγονοι του Βυζαντίου - Ρωμανίας και της Νέας Ρώμης - Κωνσταντινουπόλεως.

Ο απαχθείς μητροπολίτης ονομάζει τη Μητρόπολη Χαλεπίου με τον επίσημο τίτλο Βεροίας και Αλεξανδρέττας. Η Βέροια ήταν μία από τις πόλεις της Μακεδονικής Δεκαπόλεως, που έχτισαν εκεί οι επίγονοι του Αλεξάνδρου. Η Αλεξανδρέττα, που ανήκει στην Τουρκία και ονομάζεται Ισκεντερούν, ιδρύθηκε από τον ίδιο τον Μ. Αλέξανδρο. Ο μητροπολίτης Παύλος σπούδασε στη Θεολογική Σχολή Θεσσαλονίκης και ομιλεί άριστα τα ελληνικά.

Ορθώς το ελληνικό υπουργείο Εξωτερικών παρενέβη και κινητοποίησε την Ευρωπαϊκή Ενωση και άλλους μηχανισμούς υπέρ του ελληνορθόδοξο μητροπολίτη καθώς και του Συροϊακωβίτη (μονοφυσίτη) μητροπολίτη του Χαλεπίου. Πιστεύω ότι η Ελλάδα πρέπει επισήμως να διακηρύξει ότι είναι ο προστάτης των ορθόδοξων χριστιανών της Μέσης Ανατολής και ότι ουδεμία λύση μπορεί να δοθεί στον συριακό εμφύλιο χωρίς τη συμφωνία και της Ελλάδας. Και να εξηγήσουμε στη Δύση ότι με απαγωγές ιερωμένων και με ακραίους ισλαμιστές, που ενισχύει η Τουρκία, δεν θα έλθει η δημοκρατία στη Συρία.  

Κυριακάτικη Δημοκρατία 28.04.2012

Καλή Μεγαλοβδομάδα, και καλή μας Ανάσταση, Έλληνες…

Με κατάνυξη και προσευχή, ας προσπαθήσουμε να βιώσουμε  λίγο από το Πάθος και να φτάσουμε στην Ανάστασή μας…

Ἐρχόμενος ὁ Κύριος, πρὸς τὸ ἑκούσιον Πάθος, τοῖς Ἀποστόλοις ἔλεγεν ἐν τῇ ὁδῷ. Ἰδοὺ ἀναβαίνομεν εἰς Ἱεροσόλυμα, καὶ παραδοθήσεται ὁ Υἱὸς τοῦ ἀνθρώπου, καθώς γέγραπται περὶ αὐτοῦ. Δεῦτε οὖν καὶ ἡμεῖς, κεκαθαρμέναις διανοίαις, συμπορευθῶμεν αὐτῷ, καὶ συσταυρωθῶμεν, καὶ νεκρωθῶμεν δι’ αὐτόν, ταῖς τοῦ βίου ἡδοναῖς, ἵνα καὶ συζήσωμεν αὐτῷ, καὶ ἀκούσωμεν βοῶντος αὐτοῦ, οὐκέτι εἰς τὴν ἐπίγειον Ἱερουσαλήμ, διὰ τὸ παθεῖν· ἀλλὰ ἀναβαίνω πρὸς τὸν Πατέρά μου, καὶ Πατέρα ὑμῶν, καὶ Θεόν μου, καὶ Θεὸν ὑμῶν, καὶ συνανυψῶ ὑμᾶς εἰς τὴν ἄνω Ἱερουσαλήμ, ἐν τῇ Βασιλείᾳ τῶν οὐρανῶν.

ΜΕΓΑΛΗ ΔΕΥΤΕΡΑ - ΜΙΑ ΑΛΛΙΩΤΙΚΗ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ

Η Μεγάλη Δευτέρα είναι για την Εκκλησία αφορμή να θυμηθούμε τον Ιωσήφ, όπου τα αδέρφια του τον πουλάνε δούλο, βρίσκεται στην Αίγυπτο, η γυναίκα του κυρίου του, Πετεφρή, του επιτίθεται ερωτικά, αυτός την αποπέμπει, κλείνεται στη φυλακή, ερμηνεύει τα όνειρα του Φαραώ για τις παχιές και τις ισχνές αγελάδες, γίνεται στη συνέχεια ουσιαστικά πρωθυπουργός της Αιγύπτου, σώζει τον πατέρα του Ιακώβ, τ' αδέρφια του και όλο το λαό του Ισραήλ. Η Εκκλησία, προβάλλοντας το υπόδειγμα του Ιωσήφ, μας δείχνει το ήθος της, που δεν είναι άλλο από την προσπάθεια απόκτησης της εσωτερικής ελευθερίας, και τον παραλληλίζει με τον Χριστό.  πηγή

ΤΗ ΑΓΙΑ ΚΑΙ ΜΕΓΑΛΗ ΔΕΥΤΕΡΑ

Εἰς τὸν Νυμφῶνα, ἀλληλουϊάριον ἀργόν…Τὸ παρὸν μέλος ἀρχαῖον. Ἦχος πλ.δ΄

Ψάλλουν πατέρες τῆς Ἱερᾶς Μονῆς Βατοπαιδίου

Ἰδοὺ ὁ Νυμφίος ἔρχεται…Τροπάριον εἰς ἀργὸν εἰρμολογικὸν μέλος. Ἦχος πλ.δ΄

Ψάλλουν πατέρες τῆς Ἱερᾶς Μονῆς Βατοπαιδίου

Τὰ πάθη τὰ σεπτά…Κάθισμα εἰς ἀργὸν εἰρμολογικὸν μέλος. Ἦχος α΄

Ψάλλουν πατέρες τῆς Ἱερᾶς Μονῆς Βατοπαιδίου

Ἀόρατε Κριτά…Κάθισμα εἰς ἀργὸν εἰρμολογικὸν μέλος. Ἦχος α΄

Ψάλλει ὁ Ἄρχων Πρωτοψάλτης Στανίτσας Θρασύβουλος

Ὁ κανὼν τῆς ἡμέρας…Ἡ α΄ καὶ ἡ θ΄ ᾠδή…Ἦχος β΄

Ψάλλει ἡ Χορωδία «Μαῒστορες τῆς Ψαλτικῆς Τέχνης» μετὰ χορωδίας Ἀραβοφώνων

Τὸν Νυμφῶνά σου βλέπω…Ἑξαποστειλάριον. Ἦχος γ΄

Ψάλλει ἡ Χορωδία «Μαῒστορες τῆς Ψαλτικῆς Τέχνης»

Ἐρχόμενος ὁ Κύριος…Ἰδιόμελον τῶν αἴνων.Τὸ παρὸν μέλος ὑπὸ Πέτρου τοῦ Φιλανθίδου. Ἦχος α΄

Ψάλλει Χορωδία Ἀποφοίτων τῆς Ἀθωνιάδος Σχολῆς ὑπὸ τὴν Διεύθυνση τοῦ Ἄρχοντος Πρωτοψάλτου Χαλκιὰ Χρήστου.
Δευτέραν Εὔαν τὴν Αἰγυπτίαν…Δοξαστικόν τῶν ἀποστίχων. Τὸ παρὸν μέλος ὑπὸ Πέτρου τοῦ Φιλανθίδου. Ἦχος πλ.δ΄

Ψάλλει Χορωδία Ἀποφοίτων τῆς Ἀθωνιάδος Σχολῆς ὑπὸ τὴν Διεύθυνση τοῦ Ἄρχοντος Πρωτοψάλτου Χαλκιὰ Χρήστου

Ιδού, ο Νυμφίος έρχεται εν τω μέσω της νυκτός...

Οἱ ἱερὲς Ἀκολουθίες τῶν τριῶν πρώτων ἡμερῶντῆς Μεγάλης  Ἑβδομάδος ὀνομάζονται Ἀκολουθίεςτοῦ Νυμφίου καὶ παίρνουν  τὴν ὀνομασία τουςἀπὸ τὴν παραβολὴ τῶν Δέκα Παρθένων, ποὺἀναγινώσκεται τὴ Μεγάλη Τρίτη. Ποιὰ θέση ἔχειὅμως μέσα στὴ Μεγάλη Ἑβδομάδα ἡ παραβολὴαὐτὴ καὶ ἡ  ἀναφορὰ στὴ μορφὴ τοῦ Νυμφίου,καθὼς σὲ ἕνα πρῶτο βλέμμα δὲν φαίνεται νὰ ἔχεικάποια σχέση μὲ τὰ Πάθη τοῦ Κυρίου;

Στήν παραβολὴ τῶν Δέκα Παρθένων ὁ Κύριος παρουσιάζει τὸν Ἑαυτό του ὡς Νυμφίο μας. Τὸ κάνει, διότι ἐξαρχῆς ὡς Δημιουργός μας μᾶς ἔπλασε ὅμοιους μὲ τὸν Ἑαυτό του, «κατ᾿ εἰκόνα» καὶ «καθ᾿ ὁμοίωσιν» δική Του.

Αὐτὸς ὁ δεσμός μας μὲ τὸν Πλαστουργό μας παρουσιάζεται στὴ Γραφὴ μὲ τὴν εἰκόνα τῆς συζυγικῆς ζωῆς, τοῦ Νυμφίου καὶ τῆς Νύμφης ψυχῆς. «Για τί ὁ Θεὸς ὀνομάζει τὴν ψυχή μας Νύμφη; Τὴν ὀνομάζει Νύμφη, διότι  τὴν ἔχει μνηστευθεῖ ὡς Θεὸς Λόγος» (Μέγας Ἀθανάσιος).

Ἡ σχέση ἀγάπης ποὺ εἴχαμε ἀπὸ τὴ δημιουργία μας μὲ τὸν Θεό, ἦταν ἀρραβώνας καὶ πρόγευση αἰώνιας κοινωνίας ποὺ θὰ ἀκολουθοῦσε. Ὅταν ὅμως οἱ Πρωτόπλαστοι ἔπεσαν, ἀρνήθηκαν τὸν Νυμφίο τους καὶ  Τὸν ἔδιωξαν ἀπὸ τὴ ζωή τους. Πῆραν διαζύγιο ἀπὸ Αὐτόν.Γι’ αὐτὸ καὶ ἡ ἀνθρωπότητα πλέον ἦ αν «μοιχαλίδα» (πρβλ. Ἰεζ. ις΄ 38).

Οἱ ἄνθρωποι ἀπαρνήθηκαν τὸν ἀγαθὸ Νυμφίο καὶ ἐγκατέστησαν στὴν ψυχή τους τὸν ἐχθρὸ διάβολο. Παραδόθηκαν ἔτσι θεληματικὰ σὲ φρικτὴ κόλαση καὶ ἀργοπέθαιναν.

Ὥσπου ὁ Δημιουργός τους, ὁ ἀληθινὸς Νυμφίος τους, «ὁ ὡραῖος κάλλει παρὰ τοὺς υἱοὺς τῶν ἀνθρώπων» (Ψαλ. μδ΄ [44] 3), κατέβηκε στὴ γῆ ὡς ἄνθρωπος γιὰ νὰ ἑνωθεῖ καὶ πάλι μαζί τους, μὲ τὸν καθένα μας.

Πῶς ὅμως μποροῦσε νὰ γίνει αὐ τό; Ἡ εἰκόνα τοῦ Δημιουργοῦ μας εἶχε μέσα μας ἀμαυρωθεῖ. Οἱ ψυχές μας εἶχαν διαφθαρεῖ. Πῶς μποροῦσε ὁ ἅγιος Θεὸς νὰ ἑνωθεῖ μ’ αὐτές, ποὺ ἦταν κα άστικτες ἀπὸ τὴν ἁμαρτία; Ἔπρεπε πρῶτα νὰ καθαριστοῦν, νὰ γίνουν ἅγιες, ὡραῖες.

Αὐτὸ τὸ ἔργο ἐργάστηκε ὁ ἐνανθρωπήσας Θεός μας, σηκώνοντας στοὺς δικούς Του ὤμους τὴ δική μας ἁμαρτωλότητα. Τὸ ἔκανε κυρίως ἐκεῖνες τὶς συγκλονιστικὲς καὶ κοσμοσωτήριες ὧρες τῆς Μεγάλης Παρασκευῆς. Ἐκεῖ, πάνω στὸ ξύλο τοῦ Σταυροῦ ὁ Θεάνθρωπος Νυμ φί ος μας, τὸ ὡραιότερο καὶ ἁγιότερο πρόσωπο τοῦ κόσμου, γιὰ νὰ μᾶς ξα να δώ σει τὴ χα μέ νη μας ὡραιότητα, πῆρε πάνω του τὴ δική μας ἀσχήμια. Φορτώθηκε Ἐκεῖνος τὶς δικές μας ἁμαρτίες! Ὅπως τὸ εἶπε αἰῶνες πρὶν ὁ προφήτης Ἡσαΐας: «Οὗτος τὰς ἁμαρτίας ἡμῶν φέρει καὶ περὶ ἡμῶν ὀδυνᾶται» (νγ΄ 4).

Ὁ ἱερὸς Χρυσόστομος μᾶς παρουσιάζει τὸν Κύριο νὰ φλέγεται ἀπὸ τὴν ἀγάπη Του γιὰ τὴ Νύμφη, τὴν Ἐκκλησία, καὶ νὰ λέει: «‘‘Κἂν ἐμπτυσθῆναι δέῃ, κἂν ραπισθῆναι, κἂν εἰς αὐτὸν ἀναβῆναι τὸν σταυρόν, οὐδὲ σταυρωθῆναι παραιτήσομαι, ὥστε τὴν νύμφην λαβεῖν’’». Κι ἂν ἀκόμη χρειαστεῖ νὰ ἐμπτυσθῶ, νὰ ραπισθῶ, ἀκόμη καὶ νὰ ἀνεβῶ στὸ Σταυρό· ἀκόμη καὶ τὸ νὰ σταυρωθῶ δὲν θὰ τὸ ἀποφύγω, προκειμένου νὰ κερδίσω τὴ Νύμφη... Καὶ τὴν κέρδισε!

Μέσα ἀπὸ τὴ φρικτὴ ἐκείνη ἀτίμωσή Του ὁ Κύριος ἐργάστη κε τὴ δική μας ἀνάπλαση. Μὲ τὸ αἷμα καὶ τὸ νερὸ ποὺ ἔτρεξε ἀπὸ τὴν ἁγία Του πλευρὰ μᾶς ἀνέπλα σε. Τὸ νερὸ τῆς ἁγίας πλευρᾶς Του εἶναι ποὺ μᾶς λούζει στὸ Μυστή ριο τοῦ ἁγίου Βαπτίσματος καὶ μᾶς ἑνώνει καὶ πάλι μαζί Του.

«Ὁ Κύριος ἀγάπη σε τὴν Ἐκκλησί α Του», λέει ὁ ἀπόστολος Παῦλος, «καὶ παρέδωσε τὸν Ἑαυτό του σὲ θάνατο γιὰ χάρη της, ὥστε νὰ τὴν ἁγιάσει καθαρίζοντάς την μὲ τὸ λουτρὸ τοῦ ὕδατος τοῦ Βαπτίσματος, προκειμένου νὰ τὴν παρουσιάσει ὡς Νύμφη Του ἄμωμη καὶ ἔνδοξη, χωρὶς κανένα σπίλο ἢ ρυτίδα» (Ἐφ. ε΄ 25-27). Ἀγάπη σε ὁ Κύριος τὴν Ἐκκλησία Του ὡς σύνολο, ἀγάπησε ὅμως μὲ τὴν ἴδια ἀγάπη καὶ τὸν καθένα μας, τὴν καθεμία ψυχὴ ξεχωριστά.

Τὴ Μεγάλη Ἑβδομάδα θὰ δοῦ με καὶ πάλι τὸν Νυμ φί ο τῆς Ἐκκλησίας μας. Πόσοι ὅμως ἀπὸ μᾶς θὰ κατανοήσουμε ὅ τι ὁ πληγωμένος Κύριός μας θέλει νὰ εἶναι ὁ Νυμφίος τῆς ψυχῆς μας, γιὰ νὰ μᾶς προσφέρει οὐράνια ἀγαλλίαση; Ναί! Ποθεῖ ὁ Κύριος νὰ ἑνωθεῖ μὲ μᾶς, μὲ μᾶς ποὺ Τὸν προδώσαμε καὶ ἀπομακρυνθήκαμε ἀπὸ τὴν ἀγάπη Του.

Ἰδιαιτέρως λοιπὸν τὶς ἅγιες ἡμέρες τῆς Μεγάλης Ἑβδομάδος νὰ τὶς ζήσουμε μὲ μετάνοια καὶ συντριβή, γιὰ νὰ μὴ μείνου με ἔξω τοῦ νυμφῶνος Χριστοῦ. Ἂς παρακαλέσουμε τὸν Κύριό μας νὰ καθαρίσει μὲ τὸ τίμιο Αἷμα Του τὴν «δυσείμονα» (ἄσχημη) μορφή μας, νὰ καθαρίσει «τὸν ρύπον» (βρωμιά) τῆς ψυχῆς μας καὶ νὰ μᾶς ἀξιώσει νὰ ζήσουμε τὰ ἄχραντα Πάθη Του μὲ συναίσθηση καὶ βαθιὰ εὐγνωμοσύνη γιὰ ὅσα ἔκανε γιὰ μᾶς. «Τὸν Νυμφίον, ἀδελφοί, ἀγαπήσωμεν». Καὶ μὲ συγκίνηση ἱερὴ νὰ Τὸν ὑποδεχθοῦμε στὰ βάθη τῆς ὑπάρξεώς μας, γιὰ νὰ μᾶς ἀναστήσει σὲ νέα ζωὴ καὶ νὰ μᾶς ἀξιώσει νὰ εἰσέλθουμε μαζί Του στοὺς οὐράνιους γάμους σὲ αἰώνια κοινωνία ἀ γάπης.

“Ο ΣΩΤΗΡ”, 15/04/2013

Το απροσπέλαστο Μυστήριο τής προσευχής τού Ιησού Χριστού, A' Μεγάλη Δευτέρα Εσπέρας π. Στέφανος Αναγνωστόπουλος

Επείγεται λοιπόν προς το πάθος και βιάζεται να πιεί το ποτήρι του θανάτου, το σωτήριο για όλο τον κόσμο. Έρχεται πεινασμένος για τη σωτηρία της ανθρωπότητας, και δε βρίσκει σ᾽ αυτήν καρπό. Γιατί αυτήν υπαινίσσεται μεταφορικά η συκιά. Ποιός δηλαδή τρώει το πρωί; Ο βασιλιάς, ο Κύριος, ο Δάσκαλος. Νιώθοντας πείνα πρωί-πρωί, δεν εμποδίζει την επιθυμία του φαγητού. Δεν συγκρατεί τη φύση Του, αλλά, σαν κάποιος ακρατής κι ακόλαστος, ορμά ανόητα στο φαγητό, σε ακατάλληλη ώρα. Πώς τότε παιδαγωγεί τους μαθητές Του να μην τους νικά το πάθος της επιθυμίας; Δεν είναι έτσι το πράγμα. Αλλά όπως μιλούσε διδάσκοντας με παραβολικούς λόγους, έτσι εκτελεί και τις παραβολές με έργο. Πλησίασε στη συκιά πεινώντας. Η συκιά υποδήλωνε τη φύση της ανθρωπότητας. Ο καρπός της συκιάς είναι γλυκός, τα φύλλα της τραχιά κι άχρηστα κι έτοιμα για τη φωτιά. Αλλά και η φύση της ανθρωπότητας είχε γλυκύτατο τον καρπό της αρετής, έχοντας από το Θεό την εντολή να την καρποφορεί, εξαιτίας όμως της ακαρπίας της στην αρετή έβγαλε τα τραχιά φύλλα.
Πράγματι τί υπάρχει τραχύτερο από τις βιοτικές μέριμνες; Ήταν κάποτε γυμνοί ο Αδάμ και η Εύα και δεν ένιωθαν ντροπή. Γυμνοί στην απλότητα και την απέριττη ζωή τους. Ούτε τέχνη είχαν ούτε βιοτικές μέριμνες. Δεν επινοούσαν τρόπους πως να σκεπάσουν τη γύμνια του σώματός τους. Δεν ντρέπονταν για την ακτημοσύνη τους ούτε για τη λιτότητα της ζωής τους, αλλά, αν και ήταν γυμνοί στο σώμα, τους σκέπαζε η Θεία Χάρη. Δεν είχαν σωματικό φόρεμα, αλλά φορούσαν ένδυμα αφθαρσίας. Όταν όμως παράκουσαν, βρέθηκαν μακριά από τη Χάρη που τους σκέπαζε. Απογυμνώθηκαν από την έκστασή τους προς το Θεό και τη θεωρία Του. Είδαν τη γύμνωση του σώματός τους. Πόθησαν τα ευχάριστα της ζωής. Βρέθηκαν μέσα στη φτωχική και στερημένη ζωή. Έραψαν φόρεμα από φύλλα συκιάς κι έκαναν περιζώματα, έκαναν πολλούς λογισμούς και βρήκαν την τραχιά και γεμάτη μέριμνες και πόνους ζωή. «Με τον ιδρώτα του προσώπου σου θα φας το ψωμί σου. Καταραμένη θα είναι για τα έργα σου η γη, θα βγάλει για σένα αγκάθια και τριβόλια και θα καταλήξεις στη γη» (Γεν. 3, 17, 19).
Απόχτησες γήινα φρονήματα, γι’ αυτό η στροφή σου θα γίνει προς τη γη. Έγινες ένα με τα άλογα ζώα, αφού δεν κατάλαβες ότι είχες τιμητική θέση (Ψαλμ. 48, 13). Ήσουν στους κόλπους του Θεού και δεν κατάλαβες την καρποφόρο αρετή. Προτίμησες την απόλαυση των γήινων κι αγάπησες τη ζωή των αλόγων ζώων. Είσαι γη και θα καταλήξεις στη γη. Θα κληρονομήσεις το θάνατο, όπως τα άλογα ζώα. Αυτός είναι ο λόγος που φοράει και τους δερμάτινους χιτώνες (Γεν. 3, 21). Όντας με το σώμα του ανάμεσα στη ζωή και στο θάνατο –ενώ πρώτα ζούσε στον παράδεισο της τρυφής και κατοικούσε σε βασιλικά διαμερίσματα– απόκτησε έπειτα θνητό και παχύ σώμα, ικανό να αντέχει στους κόπους. Είναι αληθινά τραχιά τα φύλλα της συκιάς της φύσης μας, της απειθάρχητης κακίας της φύσεώς μας. Σ᾽ αυτή τη συκιά, τη φύση δηλαδή της ανθρωπότητας, πήγε ο Σωτήρας πεινώντας και ζητώντας από αυτήν το γλυκύτατο καρπό, δηλαδή τη γλυκύτατη για το Θεό αρετή, με την οποία πραγματοποιεί τη σωτηρία μας. Και δεν βρήκε καρπό, παρά φύλλα μονάχα, την τραχιά και πικρή αμαρτία και ό,τι κακό φυτρώνει από αυτήν. Γι’ αυτό και της λέει επιτιμητικά: «Ποτέ πια δεν θα δώσεις καρπούς» (Ματθ. 11, 19). Γιατί η σωτηρία δεν προέρχεται από τους ανθρώπους. Η αρετή δεν προέρχεται από ανθρώπινη δύναμη. Εγώ θα φέρω τη σωτηρία σας και με το πάθος μου θα σας χαρίσω την ανάσταση. Θα σας χαρίσω επιπλέον και την απαλλαγή από την πολύ σκληρή αυτή ζωή που τώρα ζείτε. Αυτά είπε και βέβαια όπως τα είπε, τα πραγματοποίησε.

Λάμπρος Κ. Σκόντζος, «Συμπορευθώμεν Αυτώ» (Εισαγωγικό σχόλιο στην Αγία και Μεγάλη Εβδομάδα)

«ΣΥΜΠΟΡΕΥΘΩΜΕΝ ΑΥΤΩ»

(Εισαγωγικό σχόλιο στην Αγία και Μεγάλη Εβδομάδα)

ΛΑΜΠΡΟΥ Κ. ΣΚΟΝΤΖΟΥ Θεολόγου Καθηγητού

        Για μια ακόμα φορά, με τη χάρη του Θεού, οδεύουμε στην Αγία και Μεγάλη Εβδομάδα, στην ιερότερη εορτολογική περίοδο του έτους. Για μια ακόμη φορά θα ακολουθήσουμε τα ίχνη του Νυμφίου της Εκκλησίας μας Χριστού και θα γίνουμε συνοδοιπόροι του Θείου Πάθους Του. Σύμφωνα με τον ιερό υμνογράφο, καλούμαστε όπως «συμπορευθώμεν αυτώ και συσταυρωθώμεν και νεκρωθώμεν δι΄αυτόν ταις του βίου ηδοναίς΄ ίνα και συζήσωμεν αυτώ». Με αυτή την προϋπόθεση θα γίνουμε πραγματικοί κοινωνοί της Αναστάσεώς Του. Μόνο έτσι θα νοιώσουμε πραγματικά τη χαρά της Θείας Εγέρσεως.

      Η αφετηρία αυτής της τόσο σημαντικής εορτολογικής περιόδου είναι πανάρχαια και ανάγεται στους αποστολικούς χρόνους. Η νηστεία και η πνευματική προετοιμασία των πιστών της αρχαίας Εκκλησίας είναι πιθανόν να έχει καθιερωθεί από τους ίδιους τους Αποστόλους, σύμφωνα με τους λόγους του Κυρίου προς αυτούς: «Ελεύσονται δε ημέραι, όταν απαρθή απ΄αυτών ο νυμφίος και τότε νηστεύσουσιν» (Ματθ.9,15). Ο άγιος Διονύσιος Αλεξανδρείας (+264) μας δίνει πολύτιμες πληροφορίες για τον εορτασμό της Μεγάλης Εβδομάδος τον 3^ο αιώνα. Ιδιαίτερα κατατοπιστική είναι η προσκυνήτρια Αιθερία (5^ος αιώνας), η οποία στο περίφημο Οδοιπορικό της στους Αγίους Τόπους μας πληροφορεί πώς η Ιεροσολυμίτικη Εκκκλησία εόρταζε τη Μεγάλη Εβδομάδα και το Πάσχα στα πρωτοχριστιανικά χρόνια.  

          Σύμφωνα με το ιερό Χρυσόστομο «Μεγάλην καλούμεν την Εβδομάδα, ουκ επειδή πλέον έχει το μήκος των ωρών΄ και γαρ εισί έτεραι πολλώ μείζους ώρας έχουσαι΄ ουκ επειδή πλείους ημέρας έχει΄ και γαρ ο αυτός αριθμός και ταύτης και ταις άλλαις πάσαις. Τίνος ουν ένεκεν μεγάλην ταύτην καλούμεν; Μεγάλα τινά και απόρρητα τυγχάνει τα υπάρξαντα ημίν εν αυτή αγαθά. Εν γαρ ταύτη ο χρόνιος ελύθη πόλεμος, θάνατος εσβέσθη, κατάρα ανηρέθη, του διαβόλου η τυραννίς κατελύθη, τα σκεύη αυτού διερπάγη, Θεού καταλλαγή προς ανθρώπους γέγονεν» (Ομιλ.30, Εις Γένεσιν, P.G.53,273). 

       Η Αγία και Μεγάλη Εβδομάδα των Παθών του Κυρίου και Θεού μας Ιησού Χριστού αποτελεί αναμφίβολα σπουδαιότατο σταθμό πλουσίου πνευματικού ανεφοδιασμού των ψυχών μας. Η μνεία των ιερών γεγονότων μαζί με τις θεσπέσιες ακολουθίες των αγίων ημερών, δημιουργούν ατμόσφαιρα κατάνυξης και περισυλλογής. Τα Άγια και Σεπτά Πάθη του Χριστού μας ελάχιστες ψυχές ανθρώπων αφήνουν ασυγκίνητες. Μόνο οι πωρωμένοι από την αμαρτία και το κακό ελάχιστοι άνθρωποι παραμένουν απαθείς τις άγιες αυτές ημέρες. Το μεγάλο πλήθος των ανθρώπων, οι οποίοι μάλλον θα μπορούσε κάποιος να τους χαρακτηρίσει αδιάφορους, αυτές τις άγιες ημέρες κατακλύζουν τους ναούς με τη «Σύνοψη» στο χέρι να σιγοψάλλουν μαζί με τους ψάλτες τους ύμνους των ιερών ακολουθιών.

       Πρέπει να επισημάνουμε σε αυτούς που δεν γνωρίζουν την εκκλησιαστική τάξη, πως η Εκκλησία μας έχει καθιερώσει τη Μ. Εβδομάδα να τελείται ο Όρθρος της ημέρας το προηγούμενο βράδυ, π.χ. ο Όρθρος της Μ. Δευτέρας τελείται το βράδυ της Κυριακής, ο Όρθρος της Μ. Τρίτης το βράδυ της Μ. Δευτέρας κ.ο.κ. Αυτό γίνεται για να μπορούν οι εργαζόμενοι πιστοί  να συμμετέχουν στις ιερές ακολουθίες.

       Η δομή της Μεγάλης Εβδομάδος είναι ακριβώς η αναπαράσταση της τελευταίας εβδομάδος της επί γης παρουσίας του Χριστού μας. Κάθε ημέρα «μνείαν ποιούμεθα», όπως αναφέρει το ιερό συναξάρι, κάποιου από εκείνα τα σωτήρια γεγονότα. Τη Μεγάλη Δευτέρα τιμάμε μια μεγάλη προσωπικότητα της Π.Δ. τον Ιωσήφ τον Πάγκαλο, ο οποίος είναι ο ίδιος, με τα άδικα παθήματά του, τύπος του Χριστού  και επίσης ενθυμούμαστε το γεγονός της «ξηρανθείσης συκής» από τον Κύριο, ως ζωντανή προτροπή στους πιστούς για παραγωγή πνευματικών καρπών. Τη Μεγάλη Τρίτη ενθυμούμαστε τις διδακτικότατες παραβολές των Δέκα Παρθένων και των Ταλάντων, οι οποίες έχουν υψίστη σημασία για τη σωτηρία μας, υπενθυμίζοντάς μας την φοβερή και αδέκαστη Δευτέρα Παρουσία του Κυρίου. Την Μ. Τετάρτη τιμάμε τη μετάνοια της αμαρτωλής γυναικός, η οποία άλειψε με μύρο από ευγνωμοσύνη τα πόδια του Κυρίου, λίγο πριν το Πάθος Του και ακόμα τη μέρα αυτή θυμόμαστε την προδοσία του άθλιου Ιούδα. Τη Μ. Πέμπτη εορτάζουμε τα σωτήρια γεγονότα που συνέβηκαν κατά τη διάρκεια του Μυστικού Δείπνου, τον ιερό Νιπτήρα, την παράδοση της Θείας Ευχαριστίας, την Αρχιερατική Προσευχή του Κυρίου και την σύλληψη του Κυρίου. Την Μ. Παρασκευή προσκυνούμε τα άγια και σωτήρια και φρικτά Πάθη του Κυρίου μας Ιησού Χριστού. Το Μ. Σάββατο τιμάμε τη θεόσωμο Ταφή του Κυρίου μας και την εις Άδου Κάθοδόν Του.

      «Αι μνήμαι και τα γεγονότα των ημερών της Μ. Εβδομάδος, γράφει σύγχρονος λόγιος κληρικός, έχουν ορισθή κατά την ιστορικήν των σειράν, ώστε δι’ αυτών να δύνανται οι Χριστιανοί να παρακολουθούν, ως να είσαν παρόντες, πρώτον την πορείαν του Κυρίου προς το πάθος, έπειτα αυτό το πάθος και την ταφήν και τέλος την ανάστασίν του» (Η Αγία και Μεγάλη Εβδομάς, έκδοσις Αποστολικής Διακονίας της Εκκλησίας της Ελλάδος, Αθήναι 1990, σελ.10).

     Οι άγιοι Πατέρες στόλισαν τη Μ. Εβδομάδα με υμνολογικό περιεχόμενο υψίστης ποιητικής και μουσικής αξίας. Οι μεγαλύτεροι υμνογράφοι της Εκκλησίας μας, εμπνευσμένοι από το Θεό, με πίστη και ευλάβεια, συνέθεσαν για τη Μεγάλη Εβδομάδα ύμνους ύψιστης θεολογικής και αισθητικής αξίας.  Η υμνολογία της Μ. Εβδομάδος αποτελεί το απόγειο της παγκοσμίου ποιήσεως. Μεγάλοι μουσουργοί έντυσαν αυτούς με έξοχη μελωδία.  Ποια ανθρώπινη καρδιά δεν μένει ασυγκίνητη στο άκουσμα του κατανυκτικού τροπαρίου «Ιδού ο Νημφίος έρχεται», ή του άφθαστου δοξαστικού«Κύριε η εν πολλαίς αμαρτίαις περιπεσούσα γυνή», η του συγκλονιστικού καθίσματος «Σήμερον Κρεμάται επί ξύλου», ή του περίφημου δοξαστικού«Εξέδυσάν με τα ιμάτιά μου» ή των μελωδικότατων εγκωμίων του Επιταφίου «Η Ζωή εν τάφω»;

      Η Αγία μας Εκκλησία μας καλεί αυτές τις ημέρες να βιώσουμε με συντριβή και κατάνυξη τα άγια και σεπτά Πάθη του Κυρίου μας Ιησού Χριστού. Καλούμαστε να γίνουμε συνειδητοί κοινωνοί των παθημάτων του Λυτρωτή μας, διότι έτσι θα νοιώσουμε το μέγεθος της θείας αγάπης και φιλανθρωπίας. Μόνο έτσι θα καταλάβουμε πως «ου φθαρτοίς αργυρίω ή χρυσίω ελυτρώθημεν εκ της ματαίας αναστροφής πατροπαραδότου, αλλά τιμίω αίματι ως αμνού αμώμου και ασπίλου Χριστού» (Α΄Πέτρ.1,19-20). Η σωτηρία μας είναι αποτέλεσμα των Παθημάτων και της αδίκου Θυσίας του Κυρίου μας, καθ ότι «τας αμαρτίας ημών αυτός ανήνεγκεν εν τω σώματι αυτού επί το ξύλον, ίνα ταις αμαρτίαις απογενόμενοι τη δικαιοσύνη ζήσωμεν» (Α΄Πετρ.2,24). Ο Χριστός «υπέρ πάντων απέθανεν … ίνα οι ζώντες

μηκέτι εαυτοίς ζώσιν, αλλά τω υπέρ αυτών αποθανόντι και εγερθέντι»(Ρωμ.5,15). Αυτό προϋποθέτει η βίωση από μέρους μας των σωτηρίων Παθημάτων του Λυτρωτή μας Χριστού να μην είναι τυπική ή μόνο συναισθηματική, αλλά πρέπει να είναι καθολική οντολογική μέθεξη των σωτηριωδών ενεργειών, οι οποίες απορρέουν από «τον της πίστεως αρχηγόν και τελειωτήν Ιησούν» (Εβρ.12,2).

πηγή

Αφιέρωμα στην Μεγάλη Εβδομάδα - π,Χρήστος Πιτυρίνης

Τι είναι Μεγάλη Εβδομάδα;  Η Μεγάλη Εβδομάδα είναι η εβδομάδα πριν το Πάσχα (από την Κυριακή των Βαϊων το βράδυ μέχρι το Μ. Σάββατο) και ονομάζεται «Μεγάλη», όχι γιατί έχει περισσότερες μέρες ή ώρες από τις άλλες εβδομάδες, αλλά γιατί τα γεγονότα όπου τελούνται και βιώνονται στους Ιερούς Ναούς είναι κοσμοσωτήρια για τον άνθρωπο! Πώς βιώνεται ο λειτουργικός χρόνος τη Μεγάλη εβδομάδα;  Η Εκκλησία από την μεγάλη της φιλανθρωπία, για να μπορέσουν όσο είναι δυνατόν περισσότεροι πιστοί να συμμετέχουν στις Ακολουθίες, επέτρεψε από την αρχή της Μ. Εβδομάδας, να ψάλλεται ο Όρθρος της επόμενης ημέρας. (π.χ. την Κυριακή των Βαϊων το βράδυ ψάλλεται ο Όρθρος της Μεγάλης Δευτέρας). Τι τελείται τις ημέρες της Μεγάλης Εβδομάδας;  Οι τέσσερις πρώτες ημέρες μας προετοιμάζουν πνευματικά για το θείο δράμα και οι Ακολουθίες ονομάζονται «Ακολουθίες του Νυμφίου». Μεγάλη Δευτέρα (Κυριακή Βαϊων βράδυ):  Την Μεγάλη Δευτέρα κυριαρχούν δύο γεγονότα:  α) Η ζωή του Ιωσήφ του 11ου γιού του Πατριάρχη Ιακώβ, του ονομαζόμενου Παγκάλου, δηλαδή του ωραίου στο σώμα και τη ψυχή. Ο Ιωσήφ προεικονίζει με την περιπέτειά του (που πουλήθηκε σκλάβος στην Αίγυπτο) τον ίδιο τον Χριστό και το πάθος Του.  β) Το περιστατικό της άκαρπης συκιάς που ξέρανε ο Χριστός (Ματθ. 21, 18-22): Συμβολίζει την Συναγωγή των Εβραίων και γενικά την ζωή του Ισραηλιτικού λαού που ήταν άκαρποι από καλά έργα. Μεγάλη Τρίτη (Μεγάλη Δευτέρα βράδυ):  Την Μεγάλη Τρίτη θυμόμαστε και ζούμε δύο παραβολές:  α) Των δέκα παρθένων (Ματθ. 25,1-13) που μας διδάσκει να είμαστε έτοιμοι και γεμάτοι από πίστη και φιλανθρωπία.  β) Των Ταλάντων (Ματθ. 25,14-30), που μας διδάσκει να είμαστε εργατικοί και πρέπει να καλλιεργούμε και να αυξήσουμε τα πνευματικά μας χαρίσματα. Μεγάλη Τετάρτη (Μεγάλη Τρίτη βράδυ):  Η Μεγάλη Τετάρτη είναι αφιερωμένη στην αμαρτωλή γυναίκα (Λουκ. 7,47), που μετανιωμένη άλειψε τα πόδια του Κυρίου με μύρο και συγχωρήθηκε για τα αμαρτήματά της, γιατί έδειξε μεγάλη αγάπη και πίστη στον Κύριο. Ψάλλεται το περίφημο τροπάριο (δοξαστικό) της Υμνογράφου Μοναχής Κασσιανής. Μεγάλη Πέμπτη (Μεγάλη Τετάρτη βράδυ): Την Μεγάλη Πέμπτη γιορτάζουμε 4 γεγονότα : α) Τον Ιερό Νιπτήρα, το πλύσιμο δηλαδή των ποδιών των μαθητών από τον Κύριο, δείχνοντας για το ποια πρέπει να είναι η διακονία των πιστών στην Εκκλησία. β) Τον Μυστικό Δείπνο, δηλαδή την παράδοση του Μυστηρίου της Θείας Ευχαριστίας. γ) Την Προσευχή του Κυρίου, στο Όρος των Ελαιών και δ) την Προδοσία του Ιούδα, δηλαδή την αρχή του Πάθους του Κυρίου. Μεγάλη Παρασκευή (Μεγάλη Πέμπτη βράδυ): Την Μεγάλη Παρασκευή έχουμε την Κορύφωση του θείου δράματος, τελείται η «Ακολουθία των Παθών» και θυμόμαστε και βιώνουμε τα Σωτήρια και φρικτά Πάθη του Κυρίου και Θεού μας. Δηλαδή: α) Τα πτυσίματα β) τα μαστιγώματα γ) τις κοροϊδίες δ) τους εξευτιλισμούς ε) τα κτυπήματα στ) το αγκάθινο στεφάνι και κυρίως την ζ) Σταύρωση και η) τον θάνατο του Χριστού μας. Μεγάλο Σάββατο (Μεγάλη Παρασκευή πρωϊ και βράδυ): Το Μεγάλο Σάββατο το πρωϊ γιορτάζουμε: α) την Ταφή Του Κυρίου και β) την Κάθοδο Του στον Άδη, όπου κήρυξε σε όλους τους νεκρούς. Έτσι Μεγάλη Παρασκευή το πρωϊ (ημερολογιακά), τελούνται οι εξής ακολουθίες: Ακολουθία των Μεγάλες Ωρών και στις 12.00 το μεσημέρι της Αποκαθηλώσεως, δηλαδή την Ταφή Του Κυρίου από τον Ιωσήφ τον Αριμαθαίας και το Νικόδημο τον Φαρισαίο, μέλος του Μ. Συμβουλίου και κρυφό μαθητή του Κυρίου. Την Μεγάλη Παρασκευή το βράδυ (ημερολογιακά) ψάλλονται τα Εγκώμια και έχουμε την περιφορά του Επιταφίου! Κυριακή του Πάσχα (Μ. Σάββατο πρωϊ και νύχτα από τις 12.00 π.μ): Το Μεγάλο Σάββατο (ημερολογιακά) το πρωϊ, έχουμε την λεγόμενη «1η Ανάσταση», δηλαδή το προανάκρουσμα της Αναστάσεως που μεταδίδουν οι ύμνοι και της προσμονής της λυτρώσεως όλης της κτίσεως από την φθορά και τον θάνατο! Το Μεγάλο Σάββατο στις 12.00 (δηλαδή ουσιαστικά την Κυριακή), έχουμε την ζωηφόρο Ανάσταση του Κυρίου μας, την ήττα του θανάτου και της φθοράς και την αφή του Αγίου Φωτός στον κόσμο από το Πανάγιο Τάφο. Κυριακή του Πάσχα στις 11.00 π.μ. ή το απόγευμα, τελείται ο «Εσπερινός της Αγάπης», όπου σε πολλές γλώσσες διαβάζεται το Ιερό Ευαγγέλιο και διατρανώνεται παγκοσμίως η νίκη του θανάτου και η εποχή της Καινούριας Διαθήκης, της χαράς και της Αναστάσιμης ελπίδας. Ποιο είναι το βαθύτερο νόημα των Παθών και της Αναστάσεως για όλους εμάς τους Πίστους; Οι πιστοί βιώνουμε τα πάθη και την ανάσταση του Χριστού συμμετέχοντας ενεργά σε αυτά με «συμπόρευση», «συσταύρωση» και «συνανάσταση»! Ο Χριστός με την θέληση του (εκουσίως), έπαθε και ανέστη για να σωθούμε όλοι εμείς! Αυτό σημαίνει ότι δεν λυπούμαστε «μοιρολατρικά» για το Πάθος του, αλλά για τις δικές μας αμαρτίες και αφού μετανοιώνουμε ειλικρινώς μπορούμε την αντικειμενική σωτηρία που χάραξε ο Χριστός να την κάνουμε και υποκειμενική - προσωπική σωτηρία!

πηγή